Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 grudnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Hajduk

po rozpoznaniu w dniu 10 grudnia 2021 roku w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa A. K. (1), A. K. (2)

przeciwko (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

1.  ustala, że umowa kredytu hipotecznego dla osób fizycznych (...) z dnia 17.04.2007r. nr (...) zawarta pomiędzy (...) SA w W. i powodami A. K. (1) i A. K. (2) jest nieważna

2.  zasądza od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powodów jako wierzycieli solidarnych kwotę 68.651,37zł ( sześciedziąt osiem tysięcy sześćset pięćdziesiąt jeden złotych i 37/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.12.2021r. oraz kwotę 8.836,94CHF osiem tysięcy osiemset trzydzieści sześć CHF i 94/100) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 10.12.2021r.

3.  w pozostałym zakresie powództwo oddala

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów kwotę 6.400zł (sześć tysięcy czterysta złotych) tytułem kosztów postepowania

SSO Wojciech Hajduk

IC 156/21 UZASADNIENIE

Powodowie A. K. (1) i A. K. (2) w pozwie przeciwko pozwanemu (...) SA w W. domagali się zasądzenia od pozwanego kwoty 41.100,51zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 25.06.2021r. tytułem nienależnie pobranych rat kapitałowo odsetkowych w wyższej wysokości niż powinny wynosić

ewentualnie

zasądzenia kwoty 26.956,10zł tytułem zwrotu nienależnych świadczeń w postaci różnicy pomiędzy wysokością rat kapitałowo odsetkowych spełnionych w PLN, a wysokością prawidłowo ustalonych rat oraz tytułem refinansowania III składki ubezpieczenia niskiego wkładu z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25.06.2020r. oraz zasądzenia kwoty 8.836,94CHF z ustawowym odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu tytułem nienależnie spełnionych świadczeń w CHF

ewentualnie

ustalenia nieważności umowy kredytu nr (...) z dnia 17.04.2007r. oraz zasądzenia kwoty 68.651,37zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 25.06.2020r. i kwoty 8.836,94CHF z ustawowym odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu

Uzasadnili, że w dniu 17.04.2007 r. jako konsumenci zawarli z pozwanym na podstawie funkcjonującego wzorca, umowę kredytu hipotecznego dla osób fizycznych (...) nr (...) na 158.000,00zł, indeksowaną do CHF. Jako zabezpieczenie kredytu wskazano hipotekę oraz ubezpieczenie niskiego wkładu własnego na okres 36 miesięcy ubezpieczenia. Celem kredytowania było nabycie na rynku wtórnym lokalu mieszkalnego. Tytułem składek ubezpieczenia pobrano 10.05.2007r. kwotę 1.064zł; 15.06.2010 kwotę 901,93zł oraz 31.05.2013r. kwotę 363,74zł. Umowę zmieniano aneksami z dni 23.07.2013r., 19.01.2015r. oraz 6.02.2017r. Ostatnim umożliwiono spłatę rat w walucie waloryzacji. Powodowie nie mieli możliwości obiektywnej oceny korzyści i zagrożeń. Bank stosował własne kursy kupna i sprzedaży walut ustalane wg własnej Tabeli kursów walut, które ustalał w sposób dowolny.

Postanowienia umowne w §1 ust. 3a; §7 ust.1; §11 ust. 4; §13 ust. 5 i §16 ust 3 umowy kredytu nie zostały indywidualnie uzgodnione między stronami, a jednostronnie narzucone przez bank powodując dezorientację co do wysokości świadczeń mających zostać spełnionych w przyszłości. Powodowie nie mieli żadnego wpływu na treść i charakter wskazanych postanowień, nie uzyskali informacji o tym, że nie są stroną ubezpieczenia ani jej beneficjentem, nie uzyskali informacji o zasadach funkcjonowania ubezpieczenia.

W §3 ust 3 umowy zostali obciążeni kosztami ubezpieczenia niskiego wkładu własnego . Bank nie wyjaśnił jak będzie ustalał wysokość opłaty ubezpieczenia, jakie czynniki uwzględniał w ustalaniu wysokości składki, nie sposób ustalić czy doszło do ustalenia wysokości składki ubezpieczenia, powodowie nie mieli możliwości wyboru ubezpieczenia i okresu umowy. Dezorientowało to powodów co do praw i obowiązków, nie wyjaśniała elementów stosunku ubezpieczeniowego, dawało mylne wyobrażenie o objęciu ochroną ubezpieczeniową. Powodowie nie byli stroną umowy. Wskazano tylko maksymalny okres ubezpieczenia, nie wskazano że umowa będzie automatycznie przedłużana na podstawie dowolnej, jednostronnej decyzji pozwanego. Powodowie nie otrzymali prawdziwej i rzetelnej informacji na temat sposobu ustalania wysokości raty kapitałowo-odsetkowej, sposobu, warunków i przyczyn ustalania kursów wymiany walut mających wpływ na wysokość rat kapitałowo-odsetkowych. Nie mieli wiedzy na temat mechanizmu indeksacji, nie negocjowano z nimi postanowień umowy, nie uzyskali informacji o specyfice mechanizmu indeksacji. Nie poinformowano ich o przyczynach i konsekwencjach ekonomicznych wiążących się lub mogących się wiązać z zawarciem umowy o kredyt indeksowany do kursu waluty obcej. Nie mieli wiedzy w jaki sposób ich zobowiązanie o będzie przeliczane w praktyce przez Bank: a co za tym idzie - nie wiedzieli i nie mogli się dowiedzieć w jakiej wysokości w przyszłości będą spłacać raty kapitałowo- odsetkowe z tytułu salda kredytowego. Czynność taka jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Prowadzi to do unieważnienia umowy w rozumieniu art. 353 ¹ kc i art. 58kc.

Żądanie główne obejmuje różnicę pomiędzy wysokością rat kapitałowo odsetkowych uiszczonych przez powodów, a ratami które rzeczywiście powinni uiścić przy wyeliminowaniu abuzywnych postanowień obejmujących mechanizm indeksacji. W tym zakresie pozwany jest bezpodstawnie wzbogacony. Żądanie ewentualne zgłoszone w pierwszej kolejności obejmuje sumę kwot pobranych przez pozwanego w PLN przewyższających należne raty kapitałowo odsetkowe pobrane w okresie do 10.01.2017r. oraz w całości nienależnie uiszczone pozwanemu świadczenie w CHF, gdyż po usunięciu postanowień abuzywnych brak jest podstaw do spełnienia świadczenia w tej walucie.

Kolejne żądanie ewentualne zakłada ustalenie nieważności umowy i zwrot nienależnie spełnionych świadczeń w okresie od 10.08.2010r. do 10.04.2020r. w kwocie 68.651.37zł i 8.836,94 CHF

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zaprzeczył również aby umowa była nieważna i zaprzeczył aby umowa zawierała klauzule abuzywne. Pozew ma na celu podważenie umowy sprzecznie z rolą i funkcją indywidualnej kontroli postanowień umownych, które zostały indywidualnie uzgodnione. Powodowie nie mają interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności umowy. Zarzucił przedawnienie roszczenia.

SĄD USTALIŁ

W dniu 17.04.2007r. powodowie A. K. (1) i A. K. (2) zawarli z (...) SA umowę kredytu hipotecznego (...) nr (...) na kwotę 158.000zł zł indeksowaną do CHF, na okres 360 miesięcy. Celem kredytowania było nabycie na rynku wtórnym spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu oraz sfinansowanie remontu. Umowa została sporządzona na podstawie wzorca banku, wskazano w niej min. że kwota kredytu wyrażona w walucie waloryzacji, wg kursu kupna waluty z tabeli kursowej (...) Bank na koniec dnia 19.03.2007r. wynosi 67.831,53 CHF, przy czym kwota ta ma charakter informacyjny, a wartość kredytu wyrażona w walucie obcej w dniu uruchomienia kredytu może być różna od podanej [umowa § 1 pkt 1.-4 k-27], raty kapitałowo odsetkowe spłacane będą w złotych, po ich uprzednim przeliczeniu wg kursu sprzedaży CHF z tabeli kursowej (...) banku obowiązującego na dzień spłaty [ umowa § 11 pkt 4 k-28v.] . Również regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych - w ramach(...) hipotecznych w analogiczny sposób odwoływał się do tabeli kursowej (...) banku [Regulamin § 1 pkt 2, § 23 pkt 2 k- 38-42]. Zastosowano stopę procentową LIBOR dla CHF. W umowie zawarto oświadczenie, że kredytobiorcę dokładnie zapoznano z warunkami udzielenia kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, co akceptuje, nadto jest świadomy ryzyka kursowego i jego konsekwencji wynikających z niekorzystnych wahań kursu złotego względem walut obcych, co może mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu [ umowa § 30 pkt 1 k-30]. Do zawarcia umowy doszło gdy powodowie poszukiwali możliwości sfinansowania zakupu mieszkania na rynku wtórnym, potrzebowali około 160.000zł [zeznania powodów k- 243 i 244 , umowa kredytu §1pkt1 k-27]. Wszystkie formalności były przeprowadzone w oddziale banku w Z.. W trakcie spotkania przedstawiono ofertę kredytu indeksowanego bowiem tylko taki mogli otrzymać w wysokości, o którą wnioskowali. Nie posiadali zdolności kredytowej na kredyt o podobnej wysokości w PLN. Z uwagi na brak własnych środków kredytobiorców w umowie zawarto §3 ust 3 ustanawiający ubezpieczenie niskiego wkładu własnego w (...) i zobowiązujący do opłacenia składki ubezpieczeniowej za 36 miesięcy okresu ubezpieczenia w wysokości 3,5% różnicy między wymaganym wkładem, a wkładem faktycznie wniesionym przez kredytobiorców tj 1.064zł. Jeżeli z upływem 36m-cy nie nastąpi całkowita spłata zadłużenia objętego ubezpieczeniem ani inne zdarzenie kończące okres ubezpieczenia, kredytobiorca zobowiązuje się do kontynuacji ubezpieczenia i opłacenia składki ubezpieczeniowej 3,5% od kwoty niespłaconego brakującego wkładu własnego, przy czym łączny okres ubezpieczenia nie może wynosić więcej niż 108 m-cy.

Strony podpisały łącznie 3 aneksy do umowy w dniach 23.07.2013r. [k-31], 29.01.2015r. [k-32] oraz 6.02.2017r. [k-35-36]. W ostatnim wprowadzono możliwość dokonywania zmian waluty spłaty rat kapitałowo-odsetkowych z PLN na CHF. Dla powodów celem aneksu było obniżenie kosztów raty kapitałowo odsetkowej poprzez samodzielny zakup CHF po niższej cenie niż oferował pozwany. Powodowie do kwietnia 2020r. spłacili 100.063,53zł i 8.836,94 CHF, w tym 2.329,67zł tytułem składek ubezpieczenia niskiego wkładu własnego [okoliczności niezakwestionowane, zaświadczenie k-47-54].

Powyższy stan faktyczny ustalono w oparciu o powołane wyżej dokumenty i zeznania powodów. Zeznania świadka M. D. [protokół z zeznaniami świadka złożonymi w sprawie przed SR dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi IIIC 1071/18 k-227-230] mają dla sprawy drugorzędne znaczenie, świadek nie miał kontaktu z powodami, nie brał udziału przy sporządzaniu umowy. Współtworzył regulacje dotyczące kredytów hipotecznych waloryzowanych do waluty obcej. Zeznania dotyczyły min. konstrukcji kredytów indeksowanych i denominowanych, zdolności kredytowej dla kredytów walutowych, ryzyka związanego ze zmianą wysokości kursu waluty, sposobu ustalania bankowego kursu waluty obcej, obowiązków pracowników banku w zakresie udzielania informacji klientom, w okresie gdy zawierana była umowa, w oderwaniu od konkretnej sytuacji powodów, sposobu przedstawienia im oferty i okoliczności zawarcia umowy.

SĄD ZWAŻYŁ

Okoliczność, że pozwany jest następcą prawnym (...) SA pozostaje poza sporem, została przyznana przez pozwanego, wynika również z Krajowego Rejestru Handlowego KRS (...). Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Należy wskazać, że w świetle utrwalonego poglądu w orzecznictwie i doktrynie, umowy kredyty indeksowane do waluty obcej były w czasie zawarcia spornej umowy dopuszczalne w świetle zasady swobody zawierania umów z art. 353 ¹ kc.

Analiza spornej umowy kredytu przez pryzmat art. 385 ¹ §1kc prowadzi do wniosku, że w nie doszło do jej skutecznego zawarcia z uwagi na rażące naruszenie interesów powodów jako konsumentów poprzez niekorzystne ukształtowanie ich sytuacji ekonomicznej na skutek nieusprawiedliwionej i niekorzystnej dysproporcji praw i obowiązków. Zgodnie z art. 385 ¹ §1kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W pierwszym rzędzie należy dokonać oceny czy umowa zawierała niedozwolone postanowienia, jaki miały charakter, czy określały główne świadczenia stron.

Powodowie w pierwszej kolejności zarzucili, że zawarte w umowie klauzule ryzyka walutowego są abuzywne. W tym względzie należy zwrócić uwagę na treść następujących wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 30 kwietnia 2014r C-26/13; z 20 września 2017 r. C-186/16; z 20 września 2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z dnia 3 października 2019 r. C-260/18. Orzeczenia te zapadły na tle umów kredytu zawartych z konsumentami i zawierających ryzyko walutowe (kredytu indeksowanego, denominowanego lub wprost kredytu walutowego). W ocenie TSUE nie jest możliwe odrywanie klauzuli ryzyka walutowego (wyrażonej czy to przez indeksację czy też denominację) od mechanizmu przeliczania waluty krajowej na walutę obcą i Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie kwalifikuje klauzule dotyczące ryzyka wymiany, do których zalicza także sposób ustalania kursu wymiany, jako klauzule określające główny przedmiot umowy kredytu. W wyroku z 20 września 2017r. C-186/16 dokonał wykładni art. 4 ust 2 dyrektywy Rady 93/13 z 5.04.1993r. W uzasadnieniu wyroku C- 260/18 (pkt 44 wyroku)Trybunał ponownie potwierdził swoje stanowisko w odniesieniu do kredytu indeksowanego, że klauzule dotyczące ryzyka wymiany określają główny przedmiot umowy. Orzeczenia te są wiążące dla Sądu Polskiego. Stosując prounijną wykładnię art. 385 ¹ § 1 k.c. w zw. z art. 4 i 6 art. dyrektywy 93/13 przyjęto więc, że kwestionowane przez powodów postanowienia umowy kredytu, które wprowadzają ryzyko kursowe (ryzyko wymiany) przez mechanizm indeksacji, stanowią klauzulę określającą główne świadczenia stron ( essentialia negotii).

Tym samym w dalszym etapie rozważań, w świetle art. 385 ¹ §1kc, konieczna jest ocena czy określone w spornej umowie i stanowiące główne świadczenia stron klauzule ryzyka walutowego (§1 ust. 3a; §7 ust.1; §11 ust. 4; §13 ust. 5; 16ust3 umowy k-27-30 oraz w Regulamin udzielania kredytów i pożyczek hipotecznych dla osób fizycznych - w ramach MulitiPlanów hipotecznych w § 1 pkt 2, § 23 pkt 2 k-37-45) zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co skutkowałoby związaniem stron umową.

Umowa kredytowa w §1 pkt 3A, §7 ust.1; §11 ust. 4; §13 ust. 5, §16 ust 3 oraz Regulamin w §1 pkt 2 i § 23 pkt 2 zastrzega warunki indeksacji świadczenia do kompetencji banku odsyłając do kursów walut zawartych w "Tabeli kursowej (...) SA" obowiązującej w banku. Prawo Banku do ustalania kursu waluty nie doznaje żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Bank swobodnie ustalał, według tylko sobie znanych zasad, kursy walut, mając nieograniczone prawo kształtowania raty. Jest to równoznaczne z prawem dowolnego kształtowania wysokości świadczeń głównych (wysokości raty i całej należności) w czasie trwania stosunku prawnego. Tym samym nie można mówić o jednoznacznym określeniu głównego świadczenia. Umowa powoduje swoistą nierówność informacyjną stron. Powodowie jako konsumenci, na podstawie treści umowy, w chwili jej zawarcia, nie byli w stanie oszacować całości kwoty, którą będą musieli spłacić w przyszłości, a o poziomie zadłużenia ratalnego [wysokości raty], dowiadywali się dopiero w związku z podjęciem odpowiedniej sumy z ich rachunku. Jest to nie do zaakceptowania, w tym zakresie umowa kształtuje prawa i obowiązki powodów w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco narusza ich interesy w rozumieniu art. 385 ¹ kc.

Dodatkowym naruszeniem dobrych obyczajów i rażącym naruszeniem usprawiedliwionych interesów pozwanych jako konsumentów jest zastrzeżenie dwóch różnych kursów wymiany: kursu kupna dla przeliczenia wypłaconego przez bank kredytu, zaś kursu sprzedaży dla obliczania rat spłacanego kredytu. Powoduje to nieuzasadnione korzyści kosztem konsumenta i narusza równorzędność stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego.

Należy wskazać również, że nie było wystarczające zawarcie w § 30 pkt 1 umowy, informacji i pouczeń że .”. zostali dokładnie zapoznani z warunkami udzielania kredytu złotowego waloryzowanego kursem waluty obcej, w tym w zakresie zasad spłaty i je w pełni akceptują, są świadomi, że z kredytem związane jest ryzyko kursowe, a jego konsekwencje wynikające z niekorzystnych wahań kursu złotego wobec waluty może mieć wpływ na wzrost kosztów obsługi kredytu [k-30]. Bank naruszył obowiązek rzetelnego poinformowania konsumentów. Powinien przedstawić pełną informację umożliwiającą podjęcie racjonalnej decyzji o długofalowych skutkach, w tym przedstawić wahana kursów wymiany i ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, klarownie wyjaśnić, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłaby silna deprecjacja kursu waluty krajowej, a także wyjaśnić, że ryzyko kursowe z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się trudne do udźwignięcia w przypadku dewaluacji waluty, co nie miało miejsca. Pozwany nie wykazał by takie pouczenie miało miejsce. Powodowie nie mieli realnej możliwości oddziaływania na treść postanowień umownych, nie zostały indywidualnie uzgodnione, a przedstawiciel baku (pośrednik kredytowy) wskazywał korzyści wynikające z niskiej raty i stabilnego kursu franka. Stanowisko, że przyjęcie przez konsumenta oferty banku oznacza rezygnację z pertraktacji i akceptację umowy, a jej podpisanie jest równoznaczne z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umownych, nie zasługuje na uwzględnienie. Art. 385 ¹ § 3 k.c. stanowi, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Przez rzeczywisty wpływ należy rozumieć realną możliwość oddziaływania na treść postanowień umownych. Okoliczność, iż konsument znał treść danego postanowienia i nawet rozumiał je, nie może przesądzać o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Uzgodnionymi indywidualnie są tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. W niniejszej sprawie powodowie nie mieli realnego wpływu na ewentualną zmianę klauzul proponowanych przez przedsiębiorcę nawet nie zdawali sobie z tego sprawy. Przyjęli propozycję kredytu jako najkorzystniejszą, podpisali przygotowaną przez bank umowę. O braku indywidualnych negocjacji postanowień umownych świadczy również, że klauzule indeksacyjne zostały zawarte w regulaminie, a więc dokumencie, który nie podlega indywidualnym uzgodnieniom, a ponadto może być w każdej chwili zmieniony przez pozwanego.

Argumentacja pozwanego odwołująca się do faktycznego stosowania kursów nie odbiegających w wysokości od rynkowych nie ma znaczenia dla oceny abuzywności postanowień umownych. Ocena jest niezależna od sposobu wykonywania umowy.

Powoduje to, że umowa stron nie wiąże. Oceny prawnej umowy nie zmienia zawarcie przez strony aneksu w dniu 6.02.2017r. Co prawda nieuczciwy charakter warunku indeksacji, został usunięty i powodowie od jego podpisania spłacają kredyt w CHF. Odpadła więc od tego momentu niepewność co do wysokości zobowiązania. Jednakże w świetle art. 6 ust. 1 dyrektywy 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, sąd krajowy jest zobowiązany do stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku umowy zawartej między przedsiębiorcą a konsumentem, nawet jeśli warunek ten został zmieniony przez te strony w drodze umowy. Takie stwierdzenie pociąga za sobą przywrócenie sytuacji, w jakiej znajdowałby się konsument w braku warunku, którego nieuczciwy charakter zostałby stwierdzony, chyba że konsument poprzez zmianę nieuczciwego warunku zrezygnował z takiego przywrócenia w drodze wolnej i świadomej zgody [min. pkt 61 wyroku trybunału Sprawiedliwości z 29.04.2021 C-19/20]. Z aneksu nie wynika, by powodowie poprzez zmianę tego nieuczciwego warunku świadomie zrezygnowali z przywrócenia sytuacji, w jakiej znajdowaliby się w braku tego warunku. Tym samym nie zrzekli się możliwości powołania się na jego abuzywny charakter. Z ich punktu widzenia celem aneksu było jedynie zmniejszenie kosztów raty. Skutek nieważności nie został również zniwelowany przez nowelę art. 69 Pr. bank wprowadzająca z dniem 26 sierpnia 2011 roku regulację wyrażoną w ust. 2 pkt 4a tej ustawy. Ustawa weszła w życie po zawarciu umowy.

Powodowie poinformowani przez Sąd na rozprawie w dniu 27.10.2021r. o możliwych negatywnych dla nich konsekwencjach związanych z ustaleniem nieważności umowy oświadczyli, że nie chcą jej utrzymania w mocy. W takiej sytuacji nie doszło do skutecznego zawarcia umowy z uwagi na naruszenie normy art. 385 ¹ §1kc żądanie ustalenia nieważności umowy, zawarte w żądaniu ewentualnym, jest uzasadnione. W świetle ustalenia nieważności umowy odnoszenie się do zarzutu dotyczący abuzywności §3 umowy odnoszącego się ubezpieczenia niskiego wkładu jest bezprzedmiotowy. Składki uiszczone tytułem ubezpieczenia były elementem świadczenia z umowy kredytu [rat kapitałowo-kredytowych] i żądanie ich zwrotu jest uzasadnione. Należy wnioskować, że stroną umowy ubezpieczenia był pozwany, bowiem nie wykazano by powodowie zawierali takie ubezpieczenie.

Zgodnie z art. 189kpc powód może żądać ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny w ustaleniu występuje tylko wówczas gdy istnieje obiektywna potrzeba ochrony prawnej. Zgodnie z powszechnie przyjętym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, interes prawny nie istnieje, gdy możliwe jest wytoczenie powództwa dalej idącego w swych skutkach. W niniejszej sprawie powodowie mają interes prawny w żądaniu ustalenia. Umowa została zawarta na 30 lat, okres ten nie upłynął. Żądanie ustalenia jej nieważności, niezależnie od żądania zapłaty tytułem wzbogacenia, gwarantuje im pewność swojej sytuacji prawnej na przyszłość. Samo żądanie zapłaty, pomimo że przesłankowo ustalałoby nieważność umowy, nie gwarantowałoby takiej pewności prawnej.

Do rozliczeń stron zastosowanie znajdą przepisy art. 405-411k.c. regulujące bezpodstawne wzbogacenie. Zgodnie z art. 405kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe zwrotu jej wartości. Obowiązkiem stron umowy kredytu jest wzajemne zwrócenie świadczeń. Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Żądanie zapłaty obejmowało uiszczone na rzecz pozwanego świadczenie w wysokości 68.651,37zł i 8.836,94CHF. Żądanie to, w świetle cytowanych wyżej przepisów, jest uzasadnione.

Na zasadzie art. 235 ² §1 pkt 2kpc pominięto dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości i finansów. Wniosek ten jest bezzasadny wobec ustalenia nieważności umowy w świetle art. 385 ¹ §1kc ponadto zastępowanie klauzul abuzywnych np. średnim kursem waluty ogłaszanym przez NBP jest niedopuszczalne jako sprzeczne z celem Dyrektywy 93/13.

Powodowie na rozprawie w dniu 27.10.2021r ostatecznie oświadczyli, że wnoszą o ustalenie nieważności umowy. Z powyższych ustaleń i rozważań wynika, że umowa jest nieważna. Tym samym żądanie główne i pierwsze żądanie ewentualne okazały się bezzasadne. Były oparte na usunięciu abuzywnych klauzul waloryzacyjnych i utrzymaniu umowy w mocy bez tych postanowień umownych. Szczegółowe rozważania co do możliwości utrzymania w mocy umowy bez klauzul abuzywnych są bezprzedmiotowe zarówno wobec żądania ustalenia nieważności jak i wobec faktu, że klauzule waloryzacyjne dotyczyły głównego świadczenia stron, co skutkuje nieważnością umowy, chyba że konsument wyrazi wolę jej utrzymania w całości w dotychczasowym kształcie.

Zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia jest bezzasadny. W świetle art. 120 §1 kc bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne lub gdy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Możliwość taką otworzyły orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. Pierwszymi były wyroki z 30.04.2014r C-26/13, z 20.09.2017 r. C-186/16, z 20.09.2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z 3.10 2019 r. C-260/18. Dla kredytobiorcy obecnie jest to termin 6 letni [art. 120§kc w zw. z art. 5 ust 1 ustawy z dnia 13.04.2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw] , okres ten należy liczyć od 21.09.2017r. [wyrok Trybunału Sprawiedliwości 20 września 2017 r. C-186/16 jednoznacznie określający sytuację prawną konsumenta]. Pozew złożono 22.07.2020r. tym samym termin przedawnienia został przerwany.

Na mocy art. 15zzs ^{( 2 )}ustawy z 2.03.2020r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych rozprawę zamknięto na posiedzeniu niejawnym i na mocy art. 189kpc w pkt 1 ustalono, że umowa kredytu hipotecznego z dnia 6.08.2008r nr (...) zawarta pomiędzy (...) SA i powodami jest nieważna, w pkt 2 na zasadzie art. 405kc uwzględniono żądanie zapłaty z drugiego żądania ewentualnego. O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481kc, zasądzono je od dnia wyrokowania. Całkowita bezskuteczność umowy kredytu staje się trwała (definitywna) wtedy, gdy należycie poinformowany o niedozwolonym charakterze postanowienia (bez którego umowa nie może wiązać) i jego konsekwencjach konsument nie wyraził świadomej i wolnej zgody na postanowienie, a jeżeli utrzymanie umowy jest możliwe po jej uzupełnieniu - sprzeciwił się temu uzupełnieniu [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Powodów poinformowano na rozprawie 27.10.2021r. Tym samym odsetki należą się od wyrokowania. W pkt 3 powództwo w zakresie: żądania głównego, pierwszego żądania ewentualnego oraz co do odsetek od uwzględnionego żądania zapłaty za okres od dnia 25.06.2020 do dnia wyrokowania, oddalono jako bezzasadne. W pkt 4 na zasadzie art. 98 kpc zasądzono koszty postepowania opłatę od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika wg minimalnej stawki.