Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 czerwca 2022 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Wojciech Hajduk
Protokolant:	Aleksandra Strumiłowska

po rozpoznaniu w dniu 2 czerwca 2022 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa P. P. (1), E. P.

przeciwko (...) z siedzibą w W.

o zapłatę i ustalenie

1.  ustala, że umowa o kredyt hipoteczny z dnia 25 kwietnia 2007 roku numer (...) (...) zawarta pomiędzy powodami P. P. (1) i E. P. a pozwanym (...) w W. jest nieważna;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda P. P. (1) kwotę 82.989,83 (osiemdziesiąt dwa tysiące dziewięćset osiemdziesiąt dziewięć 83/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 czerwca 2022 roku;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki E. P. kwotę 82.052,89 (osiemdziesiąt dwa tysiące pięćdziesiąt dwa 89/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 czerwca 2022 roku;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów jako wierzycieli solidarnych kwotę 209.345,60 (dwieście dziewięć tysięcy trzysta czterdzieści pięć 60/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 22 czerwca 2022 roku;

5.  w pozostałym zakresie powództwo oddala

6.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów jako wierzycieli solidarnych kwotę 11.800 (jedenaście tysięcy osiemset) złotych tytułem kosztów procesu.

SSO Wojciech Hajduk

IC 154/21 UZASADNIENIE

Powodowie P. P. (1) i E. P. w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu przeciwko (...) w W. domagali się

- Ustalenie nieważności umowy z dnia 25 kwietnia 2007 roku o kredyt hipoteczny nr (...) (...), względnie unieważnienie umowy

- zasądzenie 374.388,32zł odsetki od doręczenia pisma [pismo z 17.03.2022 k-304]

ewentualnie

- zasądzenia od pozwanego kwoty 45.013,06zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa.

Uzasadnili, że 25.04.2007r. zawarli umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...) indeksowany do waluty obcej CHF na kwotę 361.984zł na okres 348 miesięcy, oprocentowany stawką LIBOR 3M. Celem kredytu był zakup nieruchomości. W umowie wskazano, że kwota wypłacona zostanie przeliczona zgodnie z kursem kupna franków szwajcarskich wg Tabeli Kursów Walut Obcych obowiązującej w Banku. Tym samym nie wiedzieli jaka kwota kapitału będzie ich obciążać. Spłata miała następować w złotych po przeliczeniu z CHF po kursie sprzedaży banku. Umowa nie zawierała żadnych postanowień dotyczących ustalania kursów przez pozwany bank. Nie ustalono żadnych obiektywnych mierników lub warunków ustalania kursów walut, pozostawiając całkowitą dowolność kredytodawcy. Pozwany przeliczył kwotę kredytu na walutę szwajcarską po ustalonym przez siebie kursie. W konsekwencji wysokość kredytu została przez pozwanego arbitralnie ustalona. Powodowie zarzucili naruszenie art. 69 ust. 1 i 2 pkt 3 prawa bankowego poprzez brak określenia kwoty i waluty kredytu oraz abuzywność postanowień umownych. Umowa nie tylko nie określa wysokości kredytu w złotych polskich, ale także nie precyzuje mechanizmu dokonania przeliczenia, co daje bankowi możliwość jednostronnego kształtowania wysokości zobowiązania co powoduje, że jest sprzeczna z art. 353 ^{( 1)}kc i 358 ^{( 1)} kc. Stosunek umowny został tak ukształtowany, że ryzyko walutowe zostało przerzucone w całości na konsumenta i w tym zakresie naruszono obowiązek informacyjny banku. Powoduje to nieważność umowy i uzasadnia żądanie ustalenia nieważności oraz zasądzenie nienależnie spełnionego świadczenia. Spłacili łącznie 374.388,32zł w tym rat kapitałowych 278.094,38zł, rat odsetkowych 77.754,60 zł, ubezpieczenia powoda 9.136,44zł, ubezpieczenia powódki 7.182,90zł, ubezpieczenia nieruchomości 180 zł – refinansowania ubezpieczenia 2.040,00zł

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości. Zarzucił przedawnienie roszczeń, zaprzeczył również aby umowa była nieważna i aby umowa zawierała klauzule abuzywne. Pozew ma na celu podważenie umowy sprzecznie z rolą i funkcją indywidualnej kontroli postanowień umownych, które zostały indywidualnie uzgodnione. Powodowie nie mają interesu prawnego w żądaniu ustalenia nieważności umowy.

SĄD USTALIŁ

W dniu 25.04.2007r.r. powodowie jako konsumenci o zawarli z pozwanym umowę o kredyt hipoteczny nr (...) (...) indeksowany do waluty obcej CHF na kwotę 361.984,00zł na okres 348 miesięcy, oprocentowany stawką LIBOR 3M. Celem był zakup domu w zabudowie szeregowej w (...) przy ul (...), jego remont i spłata wcześniejszego kredytu konsumpcyjnego. Umowa została sporządzona na podstawie wzorca banku, wskazano w niej min. że kwota kredytu jest indeksowana do CHF, spłata nastąpi w równych miesięcznych ratach. W §2pkt2 umowy wskazano, że kredyt jest indeksowany do CHF, po przeliczeniu wypłaconej kwoty zgodnie z kursem kupna CHF wg Tabeli Kursu Walut Obcych obowiązującej w Banku w dniu uruchomienia kredytu lub transzy. W §7pkt1 umowy określono, że kredytobiorca zobowiązuje się spłacić kwotę kredytu w CHF ustaloną zgodnie z §2 w złotych polskich, z zastosowaniem kursu sprzedaży obowiązującego w dniu płatności raty, zgodnie z Tabelą Kursu Walut Obcych. Spłata następować będzie poprzez potrącanie przez Bank należnych kwot z rachunku kredytobiorcy [umowa §2 pkt 1-4; §6 pkt2, §7 pkt 1-3 k-22-27, zeznania powodów: P. P. (1) k-336-337, E. P. k-361-362]. Z §2 pkt 18, §3 i §8pkt3 „Regulaminu Kredytowania Osób Fizycznych w Ramach Usług Bankowości Hipotecznej w (...)”, wynika, że kredyt może być indeksowany kursem waluty obcej na podstawie obowiązującej w banku Tabeli Kursów walut obcych. W przypadku kredytu indeksowanego kursem waluty obcej kwota raty spłaty obliczana jest wg kursu sprzedaży dewiz obowiązującego w Banku na podstawie Tabeli Kursów Walut Obcych [§2 pkt19, §3pkt2, §7 pkt 5 i 6, § 8 pkt3, §9 pkt4, §10pkt4 i 5 regulaminu k-149-153].

Wszystkie formalności związane z zawarciem umowy przeprowadzono w oddziale banku w K.. Uzyskali informację, że nie mają zdolności kredytowej na oczekiwaną wysokość kredytu w PLN, jednakże mogą uzyskać taki kredyt w CHF. Ofertę przedstawiono jako korzystną, a kurs CHF jako stabilny. Zostali zapewnieni o stabilności waluty obcej jednakże poinformowano ich o ryzyku kursowym, wskazano że przy wzroście wartości CHF wzrośnie również kapitał do spłaty i rata kredytowa.

Na spotkaniu w dniu 16.03.2007r. powodowie podpisali „informację dla wnioskodawców obiegających się o kredyt mieszkaniowy” z pouczeniem o ryzyku kursowym cyt: „…. w przypadku kredytów walutowych kredytobiorca ponosi ryzyko kursowe, co oznacza, że zarówno rata kredytu jak i wysokość zadłużenia przeliczana na PLN podlega ciągłym wahaniom w zależności od aktualnego kursu waluty. Rzeczywiste koszty obsługi długu mogą okazać się znacząco wyższe od wcześniej założonych”. W dokumencie tym zachęcono również do zapoznania się z aktualnymi prognozami dotyczącymi kursu waluty sporządzanymi przez analityków i historycznymi danymi na temat zmian kursów. Dokument ten zawierał również informację o ryzyku zmian stóp procentowych, zachęcał do zapoznania się z aktualnymi prognozami dotyczącymi kursu waluty sporządzanymi przez analityków i historycznymi danymi na temat zmian kursów, a także zawierał tabelę obejmującą symulację wpływu wzrostu stopy procentowej i kursu waluty na wysokość raty kredytu. Tabela zawierała przykłady wysokości raty kapitałowo-odsetkowej kredytu w sytuacjach gdy:

- stopa procentowa kredytu w CHF jest równa wysokości stopy procentowej kredytu w PLN przy kapitale wyższym o 20%,

- kurs CHF wzrośnie o 10,9%

-stopa procentowa wzrośnie o 400pb,

-stopa procentowa wzrośnie o wartość stanowiącą różnicę między maksymalną i minimalną wartością stopy referencyjnej z ostatnich 12 m-cy. Wniosek kredytowy podpisali 26.03.2007r. W dniu 21.04.2007 Pokazano im również dodatkową symulację wpływu wzrostu wartości CHF i stopy procentowej na wysokość kapitału do spłaty i raty kredytowej, odpowiadającą w treści symulacji zawartej w „informacji dla wnioskodawców obiegających się o kredyt mieszkaniowy”.

Warunkiem udzielenia kredytu, wg §3pkt3 i §9pkt3-5 umowy, było przystąpienie przez powodów do ubezpieczenia grupowego (...) w (...) SA na kwotę nie niższą niż 201.533zł w przypadku powoda i 160.451 w przypadku powódki, ubezpieczenie przez bank kredytu do czasu ustanowienia hipoteki, nadto cesja praw z powyższych polis ubezpieczeniowych oraz ubezpieczenia od ognia i innych zdarzeń losowych na rzecz banku. Podpisanie umowy nastąpiło na ostatnim spotkaniu, po omówieniu jej postanowień przez pracownika banku. Powód prowadził działalność gospodarczą w ramach spółki cywilnej (...) w zakresie zakładania stolarki budowlanej, zarejestrowaną pod adresem (...) ul. (...). Kredyt nie był powiązany z tą działalnością, dotyczył zakupu i remontu nieruchomości mieszkalnej, w której działalność nie była wykonywana. Środki z kredytu zostały wykorzystane zgodnie z jego przeznaczeniem [zeznania powódki k-361-362 , zeznania powoda k-336-338, wniosek kredytowy k-103-104, zaświadczenie o numerze REGON k- 110, umowa spółki cywilnej k-110-111, informacja dla wnioskodawców ubiegających się o kredyt mieszkaniowy z 16.03.2007r.k-144, symulacja z 21.04.2007 k-145, §2pkt4, §3pkt3 i §9pkt3-5 umowy k-22-25 ]. W dniu 31.05.2016 powodowie zawarli związek małżeński. Pozostają w ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Do 16.03.2022r. spłacili łącznie 374.388,32zł w tym rat kapitałowych 278.094,38zł, rat odsetkowych 77.754,60 zł, ubezpieczenia powoda 9.136,44zł, ubezpieczenia powódki 7.182,90zł, ubezpieczenia nieruchomości 180zł refinansowania ubezpieczenia 2.040,00zł. Do zawarcia związku małżeńskiego z tytułu kredytu spłacili po 78.597,11zł tytułem rat kapitałowo-odsetkowych oraz tytułem ubezpieczenia powód spłacił 4.392,72zł, a powódka 3.455,78zł. Wszystkie ubezpieczenia stanowiły koszt kredytu [zaświadczenia o poniesionych kosztach kredytu k-306-307, wydruk z konta k-308-328, oświadczenie powodów pismo z 8.06.2022 k-365-366].

Powyższy stan faktyczny ustalono głównie w oparciu o powołane wyżej dokumenty i częściowo o zeznania powodów. Zeznania świadków, A. K. [k- 335-336], K. M. [k-297 i 298] i J. C. [k-259v-260] mają dla sprawy drugorzędne znaczenie. Świadkowie nie mieli kontaktu z powodami nie brali udziału przy sporządzaniu umowy. Zeznania świadków dotyczyły min. mechanizmów ustalania wysokości kursów walut, charakteru umowy kredytu indeksowanej do waluty obcej, obowiązków doradców bankowych w zakresie udzielania klientom informacji i pouczeń, sposobu przedstawienia im oferty w okresie gdy zawierana była umowa, jednakże w oderwaniu od konkretnej sytuacji powodów. Sąd nie dał wiary powodom, że nie zostali w ogóle pouczeni o ryzyku walutowym i ryzyku zmiennej stopy procentowej, jest to sprzeczne z podpisanymi przez nich dokumentami. Pozostałe dokumenty dołączone do akt nie mają znaczenia dla rozstrzygnięcia, generalnie przedstawiają poglądy i opinie związane z interpretacją kredytów denominowanych i indeksowanych.

SĄD ZWAŻYŁ

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. Należy wskazać, że w świetle utrwalonego poglądu w orzecznictwie i doktrynie, umowy kredyt indeksowany do waluty obcej były, w czasie zawarcia spornej umowy, dopuszczalne w świetle zasady swobody zawierania umów z art. 353 ¹ kc. Analiza spornej umowy kredytu przez pryzmat art. 385 ¹ §1kc prowadzi do wniosku, że w nie doszło do jej skutecznego zawarcia z uwagi na rażące naruszenie interesów powoda jako konsumenta poprzez niekorzystne ukształtowanie jego sytuacji ekonomicznej na skutek nieusprawiedliwionej i niekorzystnej dysproporcji praw i obowiązków. Zgodnie z art. 385 ¹ §1kc postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W pierwszym rzędzie należy dokonać oceny czy umowa zawierała niedozwolone postanowienia, jaki miały charakter, czy określały główne świadczenia stron. Powodowie w pierwszej kolejności zarzucili, że zawarte w umowie klauzule ryzyka walutowego są abuzywne. W tym względzie należy zwrócić uwagę na treść następujących wyroków Trybunału Sprawiedliwości: z 30 kwietnia 2014r C-26/13; z 20 września 2017 r. C-186/16; z 20 września 2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z dnia 3 października 2019 r. C-260/18. Orzeczenia te zapadły na tle umów kredytu zawartych z konsumentami i zawierających ryzyko walutowe (kredytu indeksowanego, denominowanego lub wprost kredytu walutowego). W ocenie TSUE nie jest możliwe odrywanie klauzuli ryzyka walutowego (wyrażonej czy to przez indeksację czy też denominację) od mechanizmu przeliczania waluty krajowej na walutę obcą i Trybunał Sprawiedliwości konsekwentnie kwalifikuje klauzule dotyczące ryzyka wymiany, do których zalicza także sposób ustalania kursu wymiany, jako klauzule określające główny przedmiot umowy kredytu. W wyroku z 20 września 2017r. C-186/16 dokonał wykładni art. 4 ust 2 dyrektywy Rady 93/13 z 5.04.1993r. W uzasadnieniu wyroku C- 260/18 (pkt 44 wyroku)Trybunał ponownie potwierdził swoje stanowisko w odniesieniu do kredytu indeksowanego, że klauzule dotyczące ryzyka wymiany określają główny przedmiot umowy. Orzeczenia te są wiążące dla Sądu Polskiego. Stosując prounijną wykładnię art. 385 ^{( 1)} § 1 k.c. w zw. z art. 4 i 6 art. dyrektywy 93/13 przyjęto więc, że kwestionowane postanowienia umowy kredytu, które wprowadzają ryzyko kursowe (ryzyko wymiany) przez mechanizm indeksacji, stanowią klauzulę określającą główne świadczenia stron ( essentialia negotii). Tym samym w dalszym etapie rozważań, w świetle art. 385 ^{( 1 )}§1kc, konieczna jest ocena czy określone w spornej umowie oraz „regulaminie kredytowania osób fizycnych…” i stanowiące główne świadczenia stron klauzule ryzyka walutowego zostały sformułowane w sposób jednoznaczny, co skutkowałoby związaniem stron umową [§2 pkt 1-3; §6 pkt1-6, §7 pkt 1-4 umowy k-22-27 oraz §3 i §8pkt3 regulaminu kredytowania osób fizycznych w ramach usług bankowości hipotecznej w (...) k149-153]. Umowa kredytowa zastrzega warunki indeksacji świadczenia do kompetencji banku odsyłając do kursów walut zawartych w "Tabeli kursów walut obcych obowiązującej w banku." Prawo Banku do ustalania kursu waluty nie doznaje żadnych umownych ograniczeń w postaci skonkretyzowanych, obiektywnych kryteriów zmian stosowanych kursów walutowych. Bank swobodnie ustalał, według tylko sobie znanych zasad, kursy walut, mając nieograniczone prawo kształtowania raty. Jest to równoznaczne z prawem dowolnego kształtowania wysokości świadczeń głównych (wysokości raty i całej należności) w czasie trwania stosunku prawnego. Tym samym nie można mówić o jednoznacznym określeniu głównego świadczenia. Umowa powoduje swoistą nierówność informacyjną stron. Powodowie jako konsumenci, na podstawie treści umowy, w chwili jej zawarcia, nie byli w stanie oszacować całości kwoty, którą będą musieli spłacić w przyszłości, a o poziomie zadłużenia ratalnego [wysokości raty], dowiadywali się dopiero po potrąceniu raty, w związku z podjęciem odpowiedniej sumy kolejnych rat z rachunku [§7 pkt 3 umowy]. Jest to nie do zaakceptowania, w tym zakresie umowa kształtuje prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco narusza ich interesy w rozumieniu art. 385 ^{( 1)}kc. Dodatkowym naruszeniem dobrych obyczajów i rażącym naruszeniem usprawiedliwionych interesów powodów jako konsumentów jest zastrzeżenie dwóch różnych kursów wymiany: kursu kupna dla przeliczenia wypłaconego przez bank kredytu, zaś kursu sprzedaży dla obliczania rat spłacanego kredytu. Powoduje to nieuzasadnione korzyści kosztem konsumentów i narusza równorzędność stron umowy przez nierównomierne rozłożenie uprawnień i obowiązków między partnerami stosunku obligacyjnego.

Należy wskazać również, że nie było wystarczające określenie w umowie, że „ zmiana kursów walut w trakcie trwania umowy mają wpływ na wysokość kwoty zaciągniętego kredytu oraz raty kapitałowo-odsetkowej [§2 pkt 2 umowy], czy pouczenie w informacji dla wnioskodawców ubiegających się o kredyt mieszkaniowy z 16.03.2007r. że „ w przypadku kredytów walutowych kredytobiorca ponosi ryzyko kursowe, co oznacza, że zarówno rata kredytu jak i wysokość zadłużenia przeliczana na PLN podlega ciągłym wahaniom w zależności od aktualnego kursu waluty. Rzeczywiste koszty obsługi długu mogą okazać się znacząco wyższe od wcześniej założonych” oraz zachęcenie do zapoznania się z aktualnymi prognozami dotyczącymi kursu waluty sporządzanymi przez analityków i historycznymi danymi na temat zmian kursów oraz zapoznanie z symulacją zakładającą maksymalny wzrost waluty o 10,90% i wpływu takiego wzrostu na wysokość kapitału w PLN i wysokość raty, ani [k-144 i 145].

Bank naruszył obowiązek rzetelnego poinformowania konsumentów. Powinien przedstawić pełną informację umożliwiającą podjęcie racjonalnej decyzji o długofalowych skutkach, w tym przedstawić wahana kursów wymiany i ryzyko związane z zaciągnięciem kredytu w walucie obcej, klarownie wyjaśnić, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłaby silna deprecjacja kursu waluty krajowej, a także wyjaśnić, że ryzyko kursowe z ekonomicznego punktu widzenia może okazać się trudne do udźwignięcia w przypadku dewaluacji waluty, co nie miało miejsca. Powodowie nie mieli realnej możliwości oddziaływania na treść postanowień umownych, nie zostały indywidualnie uzgodnione, podpisali umowę przygotowaną zgodnie z wzorcem banku, a pracownik bankowy zapewniał o atrakcyjności kredytu. Stanowisko, że przyjęcie przez konsumenta propozycji banku, wnioskowanie o kredyt w CHF poprzez zaznaczenie we wniosku kredytowym odpowiedniej rubryki przy możliwości wyboru innej waluty, oznacza rezygnację z pertraktacji i akceptację umowy, a jej podpisanie jest równoznaczne z indywidualnym uzgodnieniem postanowień umownych, nie zasługuje na uwzględnienie. Art. 385 ¹ § 3 k.c. stanowi, że nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Przez rzeczywisty wpływ należy rozumieć realną możliwość oddziaływania na treść postanowień umownych. Okoliczność, iż konsument znał treść danego postanowienia i nawet rozumiał je, nie może przesądzać o tym, że zostało ono indywidualnie uzgodnione. Uzgodnionymi indywidualnie są tylko takie klauzule umowne, na których treść istotnie mógł on w praktyce oddziaływać. W niniejszej sprawie powodowie nie mieli realnego wpływu na ewentualną zmianę klauzul proponowanych przez przedsiębiorcę, nawet nie zdawali sobie z tego sprawy. Przyjęli propozycję banku jako najkorzystniejszą, podpisali przygotowaną umowę. O braku indywidualnych negocjacji postanowień umownych świadczy również, że klauzule indeksacyjne zostały zawarte również w regulaminie, a więc dokumencie, który nie podlega indywidualnym uzgodnieniom, a ponadto może być w każdej chwili zmieniony przez pozwanego. Również argumentacja pozwanego odwołująca się do faktycznego stosowania kursów nieodbiegających od rynkowych nie ma znaczenia dla oceny abuzywności postanowień umownych. Ocena abuzywności postanowień umownych jest niezależna od sposobu wykonywania umowy. Również okoliczność, że §8ust4 regulaminu warunkowo przewidywał możliwość spłaty kredytu w walucie kredytu w niniejszej sprawie jest bez znaczenia. Pozwany nie wykazał by powodów poinformowano o tej okoliczności i zaproponowano im spłatę w CHF, nie wykazał by bank udostępniał konsumentom w kwietniu 2007 rachunki walutowe w CHF [§8ust4 regulaminu k-151v]. Ponadto w kredytach indeksowanych do waluty obcej spłata kredytu w walucie kredytu ma drugorzędne znaczenie dla oceny umowy. Konsumenci, na podstawie treści umowy, w chwili jej zawarcia, nie byli w stanie oszacować całości kwoty, którą będą musieli spłacić w przyszłości, skoro kwota wskazana w umowie w PLN była przeliczana na podstawie dowolnie ustalanego przez bank kursu na CHF już po podpisaniu umowy – tj. w chwili wypłaty kredytu. Powyższe okoliczności powodują, że umowa stron nie wiąże. Skutek nieważności nie został również zniwelowany przez nowelę art. 69 Pr. bank wprowadzająca z dniem 26 sierpnia 2011 roku regulację wyrażoną w ust. 2 pkt 4a tej ustawy. Ustawa weszła w życie po zawarciu umowy. Powodowie poinformowany przez Sąd na rozprawie w dniu 3.11.2021r. o obowiązkach i możliwych negatywnych dla nich konsekwencjach związanych z ustaleniem nieważności umowy oświadczyli, że nie chcą jej utrzymania w mocy. Skoro nie doszło do skutecznego zawarcia umowy z uwagi na naruszenie normy art. 385 ¹ §1kc żądanie ustalenia nieważności umowy jest uzasadnione.

Zgodnie z art. 189kpc powód może żądać ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa gdy ma w tym interes prawny. Interes prawny w ustaleniu występuje tylko wówczas gdy istnieje obiektywna potrzeba ochrony prawnej. Zgodnie z powszechnie przyjętym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, interes prawny nie istnieje, gdy możliwe jest wytoczenie powództwa dalej idącego w swych skutkach. W niniejszej sprawie powodowie mają interes prawny w żądaniu ustalenia. Umowa została zawarta na 29 lat, okres ten nie upłynął. Żądanie ustalenia jej nieważności, niezależnie od żądania zapłaty tytułem wzbogacenia, gwarantuje pewność swojej sytuacji prawnej na przyszłość. Samo żądanie zapłaty nie gwarantowałoby takiej pewności prawnej. Do rozliczeń stron zastosowanie znajdą przepisy art. 405-411k.c. regulujące bezpodstawne wzbogacenie. Zgodnie z art. 405kc kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe zwrotu jej wartości. Obowiązkiem stron umowy kredytu jest wzajemne zwrócenie świadczeń. Roszczenia stron mają charakter odrębny (niezależny), co oznacza, że nie ulegają automatycznie wzajemnej kompensacji i konsument może żądać zwrotu w całości spłaconych rat kredytu niezależnie od tego, czy i w jakim zakresie jest dłużnikiem banku z tytułu zwrotu nienależnie otrzymanej kwoty kredytu. [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. Powodowie domagali się zasądzenia kwoty 374.388,32zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od złożenia pozwu. Żądanie zapłaty obejmuje świadczenia uiszczone przez powodów pozwanemu do marca 2022r. i jest uzasadnione w tym również w zakresie uiszczonych kwot tytułem zwrotu kosztów ubezpieczeń. Były to świadczenia finansowane kredytem, przekazane w ramach jego spłaty pozwanemu, który był beneficjentem ubezpieczeń, podlega więc zwrotowi. Zgłoszony przez pozwanego zarzut przedawnienia jest bezzasadny. W świetle art. 120 §1 kc bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia w którym roszczenie stało się wymagalne lub gdy wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Możliwość taką otworzyły orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. Pierwszymi były wyroki z 30.04.2014r C-26/13, z 20.09.2017 r. C-186/16, z 20.09.2018r. C-51/17; z 14 marca 2019 r. C-118/17 oraz z 3.10 2019 r. C-260/18. Dla kredytobiorcy obecnie jest to termin 6 letni [art. 120§kc w zw. z art. 5 ust 1 ustawy z dnia 13.04.2018 r. o zmianie ustawy Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw] , okres ten należy liczyć od 21.09.2017r. [wyrok Trybunału Sprawiedliwości 20 września 2017 r. C-186/16 jednoznacznie określający sytuację prawną konsumenta]. Pozew złożono 4.03.2021r. tym samym termin przedawnienia został przerwany.

Na zasadzie art. 235 ² §1 pkt 2kpc pominięto dowód z opinii biegłego z zakresu bankowości, finansów i rachunkowości. Wniosek ten jest bezzasadny wobec ustalenia nieważności umowy w świetle art. 385 ¹ §1kc

W związku z powyższym na mocy art. 189kpc w pkt 1 ustalono, umowa o kredyt hipoteczny z dnia 25 kwietnia 2007r. nr (...) (...), zawarta pomiędzy stronami - jest nieważna, w pkt 2, 3 i 4 na zasadzie art. 405kc uwzględniono żądanie zapłaty w zakresie w ten sposób, że na rzecz powoda zasądzono 82.989,83zł, na rzecz powódki 82.052,89zł tytułem świadczeń spłaconych przez każdego z nich osobiście do 31.05.2016r.(tj do zawarcia związku małżeńskiego), oraz na rzecz powodów solidarnie 209.345,60zł (w okresie trwania wspólności majątkowej małżeńskiej, solidarność wynika ze wspólności majątkowej). O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481kc, zasądzono je od dnia wyrokowania. Całkowita bezskuteczność umowy kredytu staje się trwała (definitywna) wtedy, gdy należycie poinformowany o niedozwolonym charakterze postanowienia (bez którego umowa nie może wiązać) i jego konsekwencjach konsument nie wyraził świadomej i wolnej zgody na postanowienie, a jeżeli utrzymanie umowy jest możliwe po jej uzupełnieniu - sprzeciwił się temu uzupełnieniu [uchwała SN z 7.05.2021 IIICZP 6/21]. W pkt 5 powództwo oddalono w pozostały zakresie, w pkt 6 na zasadzie art. 98 kpc zasądzono koszty postepowania opłatę od pozwu i wynagrodzenie pełnomocnika wg minimalnej stawki