Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2015 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodnicząca:	SSO Łucja Oleksy-Miszczyk
Protokolant:	starszy protokolant sądowy Agnieszka Wołoch

po rozpoznaniu w dniu 25 czerwca 2015 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa G. S.

przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

o zapłatę i podwyższenie renty wyrównawczej

1.  zasądza od pozwanego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. na rzecz powoda G. S. kwotę 45.416,06 (czterdzieści pięć tysięcy czterysta szesnaście 06/100) złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2012 roku;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda tytułem renty wyrównawczej za okres od 1 czerwca 2012 roku do 30 czerwca 2015 roku kwotę po 1220,24 (tysiąc dwieście dwadzieścia 24/100) złotych miesięcznie, płatne z góry do 10 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności;

3.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda tytułem renty wyrównawczej kwotę 2305,53 (dwa tysiące trzysta pięć 53/100) złotych miesięcznie, płatne z góry do 10 dnia każdego miesiąca, począwszy od 1 lipca 2015 roku z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności, w miejsce renty ustalonej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 28 czerwca 1990 roku, w sprawie I C 120/90;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 141.500 (sto czterdzieści jeden tysięcy pięćset) złotych;

5.  w pozostałej części powództwo oddala;

6.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1296 (tysiąc dwieście dziewięćdziesiąt sześć) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

7.  nakazuje pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 10.638,50 (dziesięć tysięcy sześćset trzydzieści osiem 50/100) złotych tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych.

Sygnatura akt I C 62/12

UZASADNIENIE

W dniu 12 marca 2012r. powód G. S. wniósł przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. pozew, w którym w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu domagał się zasądzenia skapitalizowanej renty wyrównawczej za okres od 1 marca 2009r. do 31 maja 2012r. w wysokości 45.807,35 zł, dodatkowej renty wyrównawczej za okres od 1 czerwca 2012r. do 31 października 2012r. po 1.220,24 zł, płatnej do 10. dnia każdego miesiąca wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności, oraz nowej renty wyrównawczej za okres od 1 listopada 2012r. i na przyszłość po 2.305,53 zł, płatnej do 10. dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w płatności. Wniósł nadto o zasądzenie od pozwanej kwoty 280.326,13 zł tytułem zwiększonych potrzeb związanych z koniecznością zakupu protezy prawej kończyny oraz o zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Do pozwu dołączony został wniosek o zwolnienie od kosztów postępowania.

W uzasadnieniu powód wskazał, że w dniu 6 czerwca 1975r. uległ wypadkowi, na skutek którego doznał amputacji prawej kończyny i stał się całkowicie niezdolny do pracy. Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 10 listopada 1977r., sygn. I C 529/77 ustalono odpowiedzialność pozwanej za skutki wypadku, przyznając powodowi rentę wyrównawczą. W ocenie powoda doszło do zmiany stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c., bowiem powód ukończył wiek emerytalny, a zatem renta winna zostać podwyższona przy uwzględnieniu wysokości potencjalnej emerytury górniczej. Nadto powód podniósł, iż pozwana z mocy art. 444 § 1 k.c. obowiązana jest do zwrotu na jego rzecz kosztów leczenia w kwocie 280.326,13 zł koniecznych do zakupu protezy oraz oprzyrządowania do niej.

Postanowieniem z dnia 18 kwietnia 2012r. Sąd zwolnił powoda od kosztów sądowych w całości.

W odpowiedzi na pozew pozwana wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Zarzuciła brak legitymacji biernej, wskazując, iż w wyniku restrukturyzacji (...) SA w W. utworzyła spółkę (...) Sp. z o.o. w W., która zgodnie z uchwałą Zgromadzenia Wspólników nowo utworzonej spółki miała przejąć do dalszego prowadzenia we własnym imieniu sprawy sądowe w zakresie i na warunkach określonych w tej uchwale. W styczniu 2009r. (...) Sp. z o.o. w W. została wyłączona z grupy (...), a zatem zdaniem pozwanej nie może być następcą prawnym (...) SA w W. w zakresie odpowiedzialności z tytułu wypadków, zwłaszcza że (...) SA nadal istnieje. Pozwana przyznała, że wypłaca powodowi rentę wyrównawczą. Z ostrożności procesowej zakwestionowała roszczenie pozwu co do zasady, jak i co do wysokości. Wskazała, iż powód nie wykazał zaistnienia przesłanek z art. 907 § 2 k.c. Żądanie podwyższenia renty nie uwzględnia możliwości zarobkowych i majątkowych powoda, znacznie przekracza średnie wynagrodzenie miesięczne, a nadto nie uwzględnia renty wypłacanej przez ZUS. Nadto, pozwana nie może ponosić odpowiedzialności za koszty zakupu protezy, gdyż powód winien je pokryć z renty, a niezależnie od tego koszty te wykraczają poza zwykły zakres zwiększonych kosztów utrzymania. Pozwana podniosła zarzut przedawnienia z uwagi na to, iż wypadek miał miejsce w dniu 6 czerwca 1975r. Odnośnie żądania renty wyrównawczej, zgłosiła zarzut przedawnienia roszczenia za okres od 1 marca 2012r. do 11 marca 2012r.

(...) Spółka Akcyjna w W. wezwana do udziału w sprawie przez pozwanego oświadczyła, iż nie jest zainteresowana wstąpieniem do sprawy w charakterze interwenienta ubocznego. Wskazała, iż nie posiada legitymacji biernej, ponieważ jej zobowiązania wynikające z prowadzonej działalności jako przewoźnika kolejowego pasażerskiego przejęła pozwana (...) Sp. z o.o. w W..

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 6 czerwca 1975r. G. S. uległ wypadkowi, na skutek którego doznał amputacji kończyny prawej powyżej kolana i stał się całkowicie niezdolny do pracy.

(okoliczność bezsporna)

W związku z doznanymi obrażeniami i utratą zdolności do pracy G. S. uzyskał na stałe rentę z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wypłacaną przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.. Od dnia 1 czerwca 2012r. wysokość świadczenia do wypłaty uprawnionemu wynosi miesięcznie 1.312,70 zł.

(dowód: akta rentowe)

Wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 października 1976r., sygn. I C 158/76 zasądzono od (...) w K. (poprzednika prawnego (...) Sp. z o.o. w W.) na rzecz G. S. odszkodowanie oraz rentę wyrównawczą. Wyrokiem tym ustalona została odpowiedzialność pozwanej na przyszłość za skutki wypadku.

(dowód: pozew w sprawie I C 158/76 k. 532, zeznania powoda - nagranie rozprawy: z dnia 2 kwietnia 2015r. min. 00:14:401-00:21:26 k. 535, z dnia 21 maja 2015r. min 00:13:00-00:17:58 k. 562)

Wyrokiem z dnia 10 listopada 1977r., sygn. I C 529/77, Sąd Rejonowy w Gliwicach zasądził od (...) w K. na rzecz G. S. kwotę 27.840 zł tytułem skapitalizowanej renty wyrównawczej oraz zasądził w miejsce renty orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 14 października 1976r., rentę uzupełniającą w kwocie po 4.826 zł miesięcznie.

(dowód: wyrok SR w Gliwicach z 10.11.1977r. k. 14-16)

Wysokość renty wyrównawczej została ostatni raz ustalona wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 28 czerwca 1990r. w sprawie I C 120/09. Późniejsza waloryzacja renty następowała na drodze ugody pomiędzy powodem a pozwaną. Obecnie G. S. otrzymuje rentę wyrównawczą w kwocie 1.085,29 zł, wypłacaną przez (...) Sp. z o.o. w W..

(dowód: dokumenty z akt sprawy I C 120/09, zeznania powoda - nagranie rozprawy: z dnia 2 kwietnia 2015r. min. 00:14:401-00:21:26 k. 535, z dnia 21 maja 2015r. min 00:13:00-00:17:58 k. 562, zestawienie wypłaty renty k. 72)

G. S. przed wypadkiem pracował pod ziemią w KWK (...) od 25 czerwca 1974r. do 27 grudnia 1974r. Ponownie został zatrudniony pod ziemią na stanowisku ładowacza w dniu 9 stycznia 1975r. Stosunek pracy rozwiązano 30 listopada 1975r. po wykorzystaniu zasiłku chorobowego. Przyjmując założenie, że gdyby G. S. nie uległ wypadkowi i pracowałby na poprzednim stanowisku pracy aż do nabycia prawa do emerytury, na dzień ukończenia 50 lat (tj. dnia 30 czerwca 2006r.) legitymowałby się stażem pracy ponad 31 lat, spełniałby więc warunek nabycia prawa do emerytury górniczej.

Przyjmując jako podstawę wymiaru potencjalnej emerytury kwotę 4.643 zł, potencjalna emerytura górnicza G. S. na dzień nabycia uprawnień do tej emerytury wynosiłaby 3.570,94 zł brutto.

Przy uwzględnieniu wysokości potencjalnej emerytury górniczej po jej zwaloryzowaniu, renty inwalidzkiej wypłacanej przez ZUS, a także obecnie wypłacanej renty wyrównawczej, dodatkowa renta wyrównawcza dla G. S. w poszczególnych okresach powinna wynosić:

- od 1 marca 2009r. – 1.102,73 zł,

- od 1 kwietnia 2009r. – 1.087,18 zł,

- od 1 marca 2010r. – 1178,27 zł,

- od 1 listopada 2010r. – 1.178,00 zł,

- od 1 lutego 2011r. – 1.162,90 zł,

- od 1 marca 2011r. – 1.233,07 zł,

- od 1 maja 2011r. – 1.233,11 zł,

- od 1 lutego 2012r. – 1.219,73 zł,

- od 1 marca 2012r. – 1.220,24 zł,

- od 1 listopada 2012r. i na przyszłość - 2.305,53 zł (z zaznaczeniem, że jest to nowa, łączna renta wyrównawcza).

Skapitalizowana renta wyrównawcza za okres od 12 marca 2009r. do 31 maja 2012r. wynosi łącznie 45.416,06 zł (po odliczeniu przedawnionej renty za okres od 1 marca 2009r. do 11 marca 2009r.), zaś dodatkowa renta wyrównawcza za okres od 1 czerwca 2012r. do 31 października 2012r. po 1.220,24 zł miesięcznie.

(dowód: opinia biegłego sądowego ds. rent wyrównawczych Z. G. k. 231-236, opinia uzupełniająca k. 303-305, k. 311)

G. S. obecnie ma problem z poruszaniem się, jego noga nie przyjmuje protezy, mniej więcej od 2003r. noszenie protezy zaczęło wywoływać problemy dermatologiczne – zapalenie skóry. Na początku G. S. chodził wspierając się o jednej kuli, a okresowo o dwóch kulach. Nie może używać protezy cały czas, ogranicza noszenie jej w celu zminimalizowania dolegliwości bólowych i problemów skórnych. Około 20 razy był hospitalizowany, w 2009 i 2011r. przeszedł reamputację nogi.

(dowód: zeznania powoda - nagranie rozprawy z dnia 16 lipca 2013r. min. 00:11:11-00:20:45 k. 333)

Ogólny stan zdrowia G. S. jest dobry, posiada jednak ograniczoną swobodę ruchów na zewnątrz. Stan skóry oraz mięśni kikuta jest dobry. Chód w obecnej protezie, ze względu na jej zły stan techniczny oraz nieprawidłową długość protezy, jest niestabilny oraz zbytnio energochłonny. Zbyt krótka proteza wpływa dodatkowo na nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa oraz miednicy, mogąc powodować dolegliwości bólowe. Zalecane jest w takim przypadku wykonanie protezy typu modularnego z zawieszeniem podciśnieniowym lub silikonowo-podciśnieniowym. Proteza ta uwzględnia drugą kategorię mobilności. Nie istnieją przeciwwskazania do zastosowania protezy z wykorzystaniem stawu kolanowego sterowanego elektronicznie, która pozwala na uzyskanie znacznie większej swobody ruchu. Istotne znaczenie ma prawidłowy dobór leja protezowego oraz stopy protezowej oraz ważne jest zaplanowanie procesu rehabilitacji (korekta postawy, nauka chodu) jako niezbędnego etapu protezowania. Zastosowanie wysokiej klasy protezy powinno wpłynąć na poprawę chodu pacjenta, zwiększenie bezpieczeństwa w trakcie chodu oraz znaczne zmniejszenie ograniczeń w aktywnościach dnia codziennego. Proteza ta daje komfort pacjentowi, który nie musi poruszać się o kulach, ani z użyciem laski. Koszt całkowity protezy z 5-letnią gwarancją to 147.000 zł. Maksymalna kwota dofinansowania Narodowego Funduszu Zdrowia do protezy modularnej uda wynosi 5.500 zł i przysługuje raz na 3 lata. W ciągu 3 lat można uzyskać dofinansowanie na wymianę leja protezowego lub naprawę protezy.

(dowód: opinia biegłych - (...) w T. P. R., J. K. k. 431-433, ustna opinia uzupełniająca biegłych - nagranie rozprawy z dnia 19 lutego 2015r. min. 00:06:30-00:31:54 k. 506)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o całokształt materiału dowodowego zebranego w sprawie, w tym okoliczności bezsporne, dokumenty, jak też rzetelne i fachowe opinie biegłych sądowych. Sąd uznał wskazany powyżej materiał dowodowy za w pełni wiarygodny. Autentyczność i prawdziwość dopuszczonych jako dowód dokumentów nie była kwestionowana przez strony reprezentowane przez fachowych pełnomocników, nie budzi ona również wątpliwości Sądu.

Sąd dał w całości wiarę zeznaniom powoda, w szczególności w zakresie, w jakim wskazał, iż wyrokiem w sprawie I C 158/76 ustalono odpowiedzialność pozwanej na przyszłość za skutki wypadku. Żądanie takie znalazło się w pozwie złożonym do akt przez powoda i dopuszczonym jako dowód w niniejszej sprawie. Sąd nie czynił natomiast ustaleń na podstawie zapisów z repertorium C (k. 545-548), uznając te zapisy za niekompletne i niedokładne, zwłaszcza iż pozostawały one w sprzeczności ze spójnymi, wiarygodnymi zeznaniami powoda.

Sąd dał w całości wiarę opinii biegłego Z. G.. W ocenie Sądu opinia ta jest rzetelna, fachowa i kompetentna, a przy tym jasna i zrozumiała. Sąd nie podzielił zastrzeżeń zgłaszanych do opinii biegłego przez stronę pozwaną. Biegły w opinii uzupełniającej wyjaśnił, że w swoich wyliczeniach kierował się zasadą przeważającego prawdopodobieństwa, przyjętą w orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych. Powód należał do wyróżniających się młodych pracowników, zatem założenie awansu znajduje potwierdzenie w okolicznościach sprawy. Aby awansować na stanowisko górnika powód winien był jedynie ukończyć kurs zawodowy i przestrzegać dyscypliny pracy, co najprawdopodobniej by nastąpiło. Biegły nie dysponował z oczywistych powodów zarobkami powoda z ostatnich 10 lat poprzedzających złożenie wniosku o emeryturę, przyjął jednak stawki średnie dla pracowników dołowych KWK (...), mając na uwadze, że płace w kopalni KWK (...) należały do najwyższych w kraju. Zdaniem Sądu wyjaśnienia te pozwalają uznać wydaną opinię za kompletną i wyczerpującą, a tym samym zasługującą na uwzględnienie jej w całości.

Również opinie biegłych sądowych P. R. i J. K. zasługują w ocenie Sądu na walor wiarygodności, albowiem zostały one sporządzone w sposób rzetelny i fachowy, po kompleksowej analizie akt sprawy oraz badaniu powoda. Należy podkreślić, że ostatecznie żadna ze stron nie zakwestionowała opinii biegłych (po wydaniu opinii uzupełniającej).

Wnioski opinii biegłego sądowego specjalisty ortopedy traumatologa M. Z. (k. 244-245) miały dla Sądu charakter jedynie pomocniczy, bowiem biegły nie wypowiedział się stanowczo odnośnie rodzaju i kosztu protezy, której założenia wymaga powód G. S..

Sąd nie uwzględnił natomiast wniosków opinii (...) w K. (k. 347-354), uznając tę opinię za nieobiektywną, nieopartą na rzetelnej analizie stanu zdrowia powoda i jego usprawiedliwionych potrzeb, co w efekcie doprowadziło do sporządzenia rażąco wygórowanego kosztorysu założenia protezy.

Sąd oddalił wniosek o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii biegłego z zakresu protetyki, uznając ten dowód za nieprzydatny. W szczególności uzasadnieniem dla przeprowadzenia takiego dowodu nie może być jedynie fakt, że ustalenia dotychczasowych biegłych nie satysfakcjonują jednej ze stron. Opinia biegłych P. R. i J. K. jest jasna, rzetelna i nie zawiera wewnętrznych sprzeczności, a biegli w ustnych wyjaśnieniach odnieśli się wyczerpująco do zastrzeżeń złożonych przez pozwaną, argumentując swoje stanowisko w sposób racjonalny i logiczny. Pozwana zresztą ostatecznie oświadczyła, iż nie kwestionuje opinii tych biegłych, a zatem dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii tylko niepotrzebnie wydłużyłoby trwające postępowanie.

Sąd oddalił wniosek pozwanej o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu medycyny, uznając ten dowód za nieprzydatny dla wykazania istotnych okoliczności sprawy, bowiem okoliczność możliwości podjęcia przez powoda pracy zarobkowej w okresie objętym żądaniem zasądzenia renty nie ma znaczenia dla ustalenia wysokości renty wyrównawczej w sytuacji, gdy powód uzyskał uprawnienia emerytalne.

Sąd zważył, co następuje:

W niniejszej sprawie powód wnosił o zmianę wysokości renty wyrównawczej wypłacanej przez pozwaną w związku z nabyciem przez niego uprawnień emerytalnych. W pierwszej kolejności Sąd winien był rozważyć podnoszony przez stronę pozwaną zarzut braku legitymacji biernej.

Wskazać należy, iż w wyniku restrukturyzacji wynikającej z ustawy z dnia 8 września 2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (tj. (...) – zwana dalej ustawą restrukturyzacyjną), (...) Spółka Akcyjna w W. utworzyła spółkę pod nazwą (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 ustawy restrukturyzacyjnej (...) Sp. z o.o. w W. z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców (tj. dnia 27 lipca 2001r.) wstąpiła w prawa i obowiązki (...) SA jako przewoźnika kolejowego w rozumieniu ustawy z dnia 15 listopada 1984r. – Prawo Przewozowe (tj. Dz.U. z 2012r., poz. 1173 ze zm.) i ustawy z dnia 28 marca 2003r. o transporcie kolejowym (tj. Dz.U. z 2013r., poz. 1594 ze zm.), a równocześnie (...) SA w W. przestała być podmiotem tych obowiązków. (...) Sp. z o.o. przejęła w ten sposób zobowiązania (...) SA wynikające z jej odpowiedzialności cywilnoprawnej z art. 435 k.c., w tym wypłatę odszkodowań i rent z tytułu szkód na osobach i mieniu wyrządzonych ruchem przedsiębiorstwa. Podejmując dalsze działania w celu wykonania dyspozycji art. 14 ust. 2, zwłaszcza uszczegółowienia zakresu spraw przejętych przez nową spółkę, Zgromadzenie Wspólników (...) Sp. z o.o. podjęło w dniu 10 lipca 2003r. uchwałę, w której w § 1 określono, że spółka ta przejmie od (...) SA do dalszego prowadzenia we własnym imieniu sprawy sądowe w zakresie i na warunkach określonych w tej uchwale, a więc m.in. sprawy odszkodowawcze za wyrządzone szkody z tytułu wypadków i wydarzeń, w tym wypadków kolejowych, wymienione w załączniku do uchwały i protokole zdawczo-odbiorczym (k. 63-71). Wśród tych spraw znajduje się także sprawa powoda.

W wyniku przekształceń własnościowych i przejęcia w styczniu 2009r. udziałów (...) Sp. z o.o. przez samorządy województw, spółka (...) została wyłączona z grupy (...), co jednak nie zniweczyło skutków wcześniejszego przejęcia praw i obowiązków od (...) SA. Trzeba podkreślić, iż zmiana wspólnika (...) Sp. z o.o. nie ma żadnego wpływu na odpowiedzialność spółki za jej zobowiązania, bowiem spółka jest podmiotem odrębnym od wspólników. Innymi słowy, ani struktura własnościowa ani zmiany tej struktury, nie mogą wywoływać skutków w sferze zobowiązań spółki prawa handlowego jako osoby prawnej, występującej w obrocie gospodarczym we własnym imieniu.

Reasumując, Sąd doszedł do przekonania, że pozwana jest w sprawie legitymowana biernie, bowiem na skutek przywoływanej ustawy restrukturyzacyjnej przejęła od (...) SA odpowiedzialność za szkody wyrządzone wypadkami komunikacyjnymi, w tym odpowiedzialność wobec powoda G. S.. Zaznaczenia wymaga zresztą, iż (...) Sp. z o.o. nigdy wcześniej nie kwestionowała wobec powoda swojej odpowiedzialności, przyznawała fakt, że jest następcą prawnym (...) SA i wypłacała rentę wyrównawczą.

Przechodząc następnie do oceny zasadności roszczeń powoda w zakresie żądania podwyższenia renty wyrównawczej wskazać należy, iż w sprawie bezsporne było, iż strona pozwana była zobowiązana wypłacać przedmiotową rentę w związku z wypadkiem, jakiemu uległ powód. Sporne było natomiast, czy w sprawie zaistniały przesłanki do podwyższenia tej renty zgodnie z dyspozycją art. 907 § 2 k.c.

Zgodnie z art. 444 § 2 k.c. jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty. W myśl art. 907 § 2 k.c. jeżeli obowiązek płacenia renty wynika z ustawy, każda ze stron może w razie zmiany stosunków żądać zmiany wysokości lub czasu trwania renty, chociażby wysokość renty i czas jej trwania były ustalone w orzeczeniu sądowym lub w umowie.

W wyroku z dnia 20 stycznia 2011r. ( sygn. I PK 150/10, LEX nr 738393) Sąd Najwyższy wskazał, że podstawą modyfikacji wysokości renty, wynikającej z art. 907 § 2 k.c. może być tylko zmiana stosunków. W razie wystąpienia różnorodnych zjawisk w stosunkach ekonomicznych lub osobistych poszkodowanego, wpływających na ocenę wysokości szkody wyrównywanej rentą należy dokonać ich porównania i dostosować treść orzeczenia do jego wyniku.

Użycie przez ustawodawcę w art. 444 § 2 k.c. określenia "odpowiedniej renty" oznacza, że renta ma rekompensować faktyczną utratę możliwości zarobkowych. Po osiągnięciu wieku emerytalnego przez górnika, który w wyniku wypadku przy pracy utracił zdolność do wykonywania pracy w tym zawodzie, renta wyrównawcza powinna stanowić różnicę między emeryturą, jaką uzyskałby po przepracowaniu wymaganego okresu, a rentą wypadkową z ubezpieczenia społecznego. Tę samą zasadę stosuje się w przypadku upływu od daty podjęcia zatrudnienia w charakterze górnika okresu uprawniającego do emerytury, bez względu na wiek ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2013r., sygn. I PK 306/12, LEX nr 1391694). Z chwilą, gdy dojdzie do utraty prawnej zdolności do pracy zarobkowej wskutek osiągnięcia wieku emerytalnego, co pozwoliłoby na uzyskanie prawa do emerytury, w miejsce możliwego do osiągnięcia wynagrodzenia za pracę wchodzi bowiem potencjalne świadczenie emerytalne ( por. np. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 17 maja 2007r., sygn. I UK 350/2006, LexPolonica nr 1531532 i z dnia 23 listopada 2010 r., sygn. I PK 47/2010, LexPolonica nr 2575060). Wyliczona w niniejszej sprawie różnica między hipotetyczną emeryturą a rentą wypłacaną przez ZUS jest wyższa od dotychczas ustalonej renty wyrównawczej. Nastąpiła zatem zmiana stosunków w rozumieniu art. 907 § 2 k.c., uprawniająca do żądania podwyższenia renty. W wyroku z dnia 23 listopada 2010r. ( sygn. I PK 47/10, LEX nr 707403) Sąd Najwyższy wskazał, iż rentę odszkodowawczą (regulowaną przepisami Kodeksu cywilnego) wylicza się w wartościach netto (bez uwzględnienia tej części potencjalnych dochodów, którą należałoby potraktować jako zaliczkę na podatek dochodowy oraz składkę na ubezpieczenia społeczne, ponieważ odszkodowanie cywilne nie jest przychodem podlegającym opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych ani oskładkowaniu składkami na ubezpieczenia społeczne). Renta o charakterze odszkodowawczym nie jest przychodem ze stosunku pracy.

Reasumując, w rozstrzyganej sprawie kluczowe znaczenie miało ustalenie wysokości hipotetycznej emerytury, jaką pozwany otrzymywałby, gdyby nie doszło do wypadku z jego udziałem. Na podstawie opinii biegłego ds. rent wyrównawczych Sąd ustalił, że powód przed wypadkiem pracował pod ziemią w KWK (...). Przyjmując założenie, że G. S. nie uległby wypadkowi i pracowałby aż do nabycia prawa do emerytury, opłacając składki na ubezpieczenie społeczne, na dzień ukończenia 50 lat (tj. dnia 30 czerwca 2006r.) spełniałby warunek nabycia prawa do emerytury górniczej, której podstawa wymiaru wynosiłaby 4.643 zł. Potencjalna emerytura górnicza G. S. została wyliczona na kwotę 3.570,94 zł brutto.

O roszczeniu o zapłatę renty wyrównawczej Sąd orzekł w punktach 1-3 wyroku. W pierwszej kolejności Sąd orzekł o skapitalizowanej rencie za okres przed wytoczeniem powództwa, zasądzając od pozwanej na rzecz powoda wyliczoną przez biegłego kwotę 45.416,06 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 maja 2012r. (od dnia następującego po dniu doręczenia pozwu stronie pozwanej). Podstawą zasądzenia odsetek był art. 481 k.c. w zw. z art. 455 k.c.

Sąd uwzględnił zarzut przedawnienia roszczenia co do renty za okres od dnia 1 marca 2009r. do dnia 11 marca 2009r. Zmiana renty (art. 907 § 2 k.c.) dopuszczalna jest również za okres poprzedzający wytoczenie powództwa o zmianę, z tym że okres ten nie może sięgać poza datę, w której nastąpiła zmiana stosunków, poza termin przedawnienia zaległych świadczeń okresowych oraz poza datę orzeczenia lub ugody, w których została określona renta, mająca podlegać zmianie w wyniku uwzględnienia powództwa ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2012 r., sygn. I PK 105/11, LEX nr 1165836). Uznanie żądania z art. 907 § 2 k.c. za uprawnienie kształtujące prawo prowadzi do wniosku, że wskazane uprawnienie nie podlega przedawnieniu (zob. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 8, s. 605). Natomiast judykatura przyjmuje, że uregulowane w art. 907 § 2 k.c. roszczenie o zmianę wysokości renty podlega trzyletniemu przedawnieniu. Upływ okresu przedawnienia uniemożliwia, w razie skorzystania przez pozwanego z zarzutu, dochodzenie przez uprawnionego świadczeń za okres wykraczający poza trzy lata wstecz od daty wytoczenia powództwa. Nie stoi jednak na przeszkodzie podwyższeniu bieżącej renty, choćby zmiana stosunków nastąpiła dawniej niż przed trzema laty, o ile wytworzona nią sytuacja (zwiększenie potrzeb uprawnionego) utrzymuje się w dalszym ciągu ( zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 9 marca 2005 r., sygn. I ACa 93/05, publ. OSAB 2005, z. 2, poz. 17). W niniejszej sprawie powództwo zostało wniesione w dniu 12 marca 2012r., co oznacza, iż roszczenie powoda o rentę za okres od 1 marca 2009r. do 11 marca 2009r, uległo przedawnieniu i jako takie podlegało oddaleniu wobec skutecznego podniesienia zarzutu przez pozwaną.

W punkcie drugim wyroku Sąd orzekł o uzupełnieniu renty wyrównawczej wypłacanej powodowi przez pozwaną przez czas trwania procesu. Uwzględniając różnicę pomiędzy kwotą otrzymywaną przez powoda w okresie od 1 czerwca 2012r. do 30 czerwca 2015r. (wyrok zapadł w dniu 25 czerwca 2015r.), Sąd zasądził tytułem renty wyrównawczej za ten okres kwotę po 1.220,24 zł miesięcznie, płatną z góry do 10. dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności.

Wreszcie ustaleniu podlegała także renta na przyszłość, tj. od dnia 1 lipca 2015r. Tytułem renty wyrównawczej Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 2.305,53 zł miesięcznie, płatną z góry do 10. dnia każdego miesiąca, począwszy od 1 lipca 2015r. z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności, w miejsce renty ustalonej wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Katowicach z dnia 28 czerwca 1990r. w sprawie I C 120/09.

Kolejnym roszczeniem, o którym Sąd rozstrzygał w niniejszym postępowaniu było żądanie zwrotu przez pozwaną kosztów założenia protezy u powoda. Zgodnie z art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu.

Obowiązek kompensaty kosztów obejmuje wszelkie koszty wywołane uszkodzeniem ciała lub rozstrojem zdrowia, a więc wszystkie niezbędne i celowe wydatki, bez względu na to, czy podjęte działania przyniosły poprawę zdrowia ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 stycznia 2008r., sygn. II CSK 425/07, Mon. Praw. 2008, nr 3, s. 116). W szczególności będą to koszty leczenia, a więc wydatki związane z postawieniem diagnozy, terapią i rehabilitacją poszkodowanego. Ich zakres nie może ograniczać się do wydatków kompensowanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego, lecz powinien obejmować koszty działań, podjętych z uzasadnionym – zważywszy na aktualny stan wiedzy medycznej – przekonaniem o spodziewanej poprawie stanu zdrowia poszkodowanego ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2002r., sygn. II CKN 1018/00, LEX nr 75352). Stąd uzasadnione może być żądanie zwrotu kosztów, jakie poszkodowany poniósł na konsultację u wybitnego specjalisty ( zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 1969r., sygn. II PR 217/69, OSN 1970, nr 3, poz. 50).

Można zatem powiedzieć, iż obowiązek odszkodowawczy z art. 444 § 1 k.c. został przed ustawodawcę zakreślony bardzo szeroko i ma służyć pełnemu skompensowaniu szkód doznanych w wyniku wypadku. W ocenie sądu w świetle zaprezentowanych wyżej poglądów doktryny i orzecznictwa należy przyjąć, iż koszt oprotezowania amputowanej kończyny mieści się w pojęciu kosztów leczenia, podlegających wyłożeniu przez zobowiązanego z góry, nie istnieją bowiem żadne inne formy leczenia skutków amputacji, zmierzające do choćby częściowego przywrócenia poszkodowanemu sprawności fizycznej. Podkreślenia wymaga, że powód ma obecnie poważne problemy z chodzeniem i poruszaniem się, nie może swobodnie wykonywać nawet prostych obowiązków domowych, co znacząco utrudnia mu codzienne funkcjonowanie. Właściwie dobrana nowoczesna proteza w sposób znaczący poprawi sprawność ruchową powoda, usuwając w pewnym zakresie skutki wypadku. Sąd miał przy tym na uwadze, iż wskazana przez biegłych kwota stanowiąca całkowity koszt protezy (tj. 147.000 zł) nie może być uznana za wygórowaną czy też prowadzącą do wzbogacenia powoda, bowiem obejmuje koszt protezy, która nie jest obecnie najbardziej technicznie zaawansowana spośród protez dostępnych na rynku, za to jest właściwie dobrana do mobilności powoda. Założenie tej protezy ma na celu doprowadzenie powoda do stau najbliższego przeciętnej, zwykłej aktywności, poprzez umożliwienie mu swobodnego poruszania się, czy też wykonywania prac domowych. Stanowi zatem niezbędny i celowy wydatek, a nie ponadprzeciętny, nieuzasadniony koszt leczenia.

Zasądzona kwota 141.500 zł wynika z pomniejszenia kwoty wskazanej przez biegłych jako całkowity koszt protezy (147.000 zł) o środki, które pozwany może uzyskać przy wykorzystaniu dofinansowania z Narodowego Funduszu Zdrowia, tj. w maksymalnej kwocie 5.500 zł. O odsetkach od kwoty 141.500 zł Sąd nie orzekał z uwagi na brak zgłoszenia takiego roszczenia przez powoda.

W pozostałym zakresie, tj. ponad zasądzoną kwotę, powództwo co do kosztów leczenia zostało oddalone jako wygórowane.

W tym miejscu wskazać należy, iż w ocenie Sądu zgłoszony przez pozwaną zarzut przedawnienia był niezasadny. W pierwszej kolejności podnieść trzeba, iż na podstawie zeznań powoda, jak i treści pozwu złożonego w sprawie I C 158/76, Sąd ustalił, iż w wyroku z dnia 14 października 1976r. ustalono odpowiedzialność pozwanej za szkody mogące powstać w przyszłości jako skutki wypadku, co wyłącza możliwość biegu przedawnienia tych roszczeń do czasu wystąpienia szkody. Niezależnie od tego wskazać należy, iż uwzględnienie zarzutu przedawnienia byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.). Wprawdzie od daty wypadku upłynęło ponad 40 lat, jednak nie można tracić z pola widzenia okoliczności, iż na skutek postępu medycyny i rozwoju technicznego znacząco zmieniły się obecnie możliwości leczenia, jak i poprawienia komfortu pacjentów cierpiących na różne urazy i dolegliwości. Proteza, jakiej założenia wymaga powód, jej budowa oraz spełniane przez nią funkcje i stopień umożliwienia powodowi normalnego funkcjonowania dzięki tej protezie, były nieosiągalne nie tylko w okresie następującym krótko po wypadku, ale i w ciągu kilkudziesięciu kolejnych lat. Obecnie proteza, jakiej domaga się powód, daje mu szansę na wzrost jakości życia, a zatem lepiej kompensuje szkodę, za którą zasada odpowiedzialności pozwanej została już przesądzona. Reasumując, nie sposób zakwestionować dopuszczalności żądania przez powoda zwrotu kosztów leczenia, których skompensowanie dopiero teraz stało się możliwe.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c. Powód poniósł koszty procesu w postaci wynagrodzenia fachowego pełnomocnika, które na podstawie § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 461 ze zm.) wynosi 7.200 zł. Na koszty poniesione przez pozwaną składało się 7.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego za I instancję na podstawie § 6 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (tj. Dz.U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.). W sprawie łącznie poniesione koszty procesu wyniosły 14.400 zł. Wobec tego, że powód utrzymał się ze swoim roszczeniem w 59% to winien odpowiadać za 41% kosztów procesu (powinien ponieść koszty 5.904 zł = 41% z 14.400 zł). W następstwie Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.296 zł (7.200 zł – 5.904 zł).

Powód był zwolniony od kosztów sądowych. Na koszty sądowe składały się kwoty:

- 17.039 zł tytułem opłaty od pozwu oraz

- 992,35 zł tytułem wynagrodzenia za opinie biegłych (k. 240, k. 275, k. 312),

co daje łączną kwotę 18.031,35 zł.

Na podstawie art. 83 ust. 2 w związku z art. 113 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2014 r., poz. 1025 ze zm.) Sąd nakazał pobrać od pozwanej, w części, w jakiej przegrała proces (59%), na rzecz Skarbu Państwa, kwotę 10.638,50 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Łucja Oleksy-Miszczyk

Sygnatura akt I C 62/12

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

2.  (...).

Gliwice, dnia 14 lipca 2015r.