Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	Sandra Bień

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2021 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa (...) w W.

przeciwko T. P. (P.) i J. G. (1) (G.)

o zapłatę

1.  oddala powództwo wobec J. G. (1);

2.  zasądza od powoda na rzecz pełnomocnika pozwanego J. G. (1) – adwokata P. G. (1) kwotę 17 712 (siedemnaście tysięcy siedemset dwanaście) złotych, w tym należny podatek VAT w kwocie 3 312 (trzy tysiące trzysta dwanaście) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

3.  nakazuje pobrać od powoda na rzecz Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 1 600,91 (jeden tysiąc sześćset i 91/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Tadeusz Trojanowski

I C 30/13

UZASADNIENIE

Powód (...) w W. wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych T. P. (P.) i J. G. (1) (G.) kwoty 191 159,80 CHF ( franków szwajcarskich) z odsetkami umownymi stanowiącymi każdorazowo czterokrotność wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego- na dzień wniesienia pozwu 24%- od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty , wraz z kosztami procesu. W uzasadnieniu pozwu podano, że pozwani – jako następcy prawni zmarłego kredytobiorcy- ponoszą odpowiedzialność za dochodzone pozwem zobowiązania, wynikające z wypowiedzianej umowy kredytu.

W toku procesu powód zmodyfikował powództwo pismem z dnia 24.06.2020 r. (k.562) wobec uzyskania w toku egzekucji z nieruchomości określonych kwot , o które pomniejszył roszczenie dochodzone pozwem.

Pozwany T. P. w toku procesu zmarł (k.647) i postepowanie wobec niego zostało zawieszone (k.650) .

Pozwany J. G. (1) wnosił o oddalenie powództwa(k.93) podając, że przez brak należytego pouczenia przyjął spadek z długami; zgłosił zarzut wobec przedstawionego wyciągu z banku, zgłosił zarzut przedawnienia, wskazał na wątpliwości co do podpisu matki na umowie i podał , że nie stać go na spłacenie takiej sumy .

Sąd ustalił co następuje:

W dniu 04.04.2006 r. (...) w K.-poprzednik prawny powoda- i I. G. – matka pozwanego J. G. (1)- zawarli umowę kredytu hipotecznego udzielonego w CHF. I. G. była przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w branży gastronomicznej .

Na mocy umowy Bank zobowiązał się do postawienia do dyspozycji matki pozwanego kwoty 174.114,92 CHF z przeznaczeniem na sfinansowanie nabycia nieruchomości mieszkalnej.

Matka pozwanego popełniła samobójstwo (twierdzenie k. 222, niezaprzeczone, potwierdzone zapisem zespołu ratownictwa medycznego „Próba samobójcza-powieszeniek.266.267).

Postanowieniem z dnia 25.07.2008 r. Sąd Rejonowy w Cieszynie stwierdził , że spadek po I. G. zmarłej w dniu 17.05.2007 r. na podstawie ustawy nabyli wdowiec T. P. w ½ części i syn J. G. (1) w ½ części (postanowienie k.35).

Ostatnia wpłata z tytułu kredytu została uiszczona w dniu 30.01.2008 r.(zestawienie k.609).

W dniu 10.07.2012 r. (...) , następca prawny (...), wypowiedział umowę kredytu .Bieżące zadłużenie kredytobiorców na ten dzień wynosiło 37. 645,95 CHF i obejmowało zaległy kapitał 20.781,12 CHF, 16.857,98 CHF zaległe odsetki i 6,85 CHF opłaty i prowizje; zadłużenie całkowite w dniu wypowiedzenia wyniosło 185 511,71 CHF. Okres wypowiedzenia minął w dniu 30.08.2021 r. (opinia biegłej k. 599).W dniu 03.09.2012 r. bank dokonał przedsądowego wezwania do zapłaty. Na łączne zadłużenie z tytułu umowy kredytu w kwocie 189.115 ,26 CHF – na dzień złożenia pozwu- składały się kwoty: 168.648,88 CHF niespłaconego kapitału,16.996,18 CHF odsetek nominalnych naliczonych za okres od 28.08.2008 r do 30.08.2012 r. , 3465,35 CHF odsetek umownych w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczonej od kwoty niespłaconego kapitału i 6,85 CHF opłat (różnica między kwota podaną w pozwie a faktyczną kwot zadłużenia wynosi 2044,54 CHF s.4/5 opinii, k. 600/601).

Na dzień 3.09.2020 r. ( wydanie opinii przez biegłą) łączna kwota zadłużenia z tytułu zawartej umowy kredytowej wynosiła 311.636,17 CHF w tym: -140 215,77 CHF kapitał, 16 996, 18 CHF odsetki nominalne, 6,85 CHF opłaty bankowe, 3 465,35 CHF odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczonej od kwoty niespłaconego kapitału za okres od 30.08.2012 – 30.09.2012 , 74 341,24 CHF odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczonej od kwoty niespłaconego kapitału, zaległych odsetek nominalnych oraz zaległej opłaty bankowej i 76 610,78 CHF odsetki umowne w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczonej za okres 25.06.2015-3.09.2020 od kwoty niespłaconego kapitału na dzień 24.06.2015 , zaległych odsetek nominalnych oraz zaległej opłaty bankowej( opinia biegłej s. 10/11, k.606/607)

W sprawie przeprowadzono dowody:

-odpis z KRS k.9

-wyciąg z ksiąg banku k.31jako dokument prywatny

- akt zgonu I. G. k.34

-postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku k.35

- umowa kredytu z 4.04.2006 r. k. 36-49,k148

-regulamin kredytowania k.50

-historia operacji k.53

-odpis z kw k.57

- wezwania do zapłaty i wypowiedzenia wraz z dowodami doręczeń k. 66-75,167-169

- dokumenty dotyczące następstwa prawnego Banku k. 76-83,343

-zaświadczenie o statusie studenta k. 88

-rozlicznie kredytu k. 149-163

- odpowiedź Banku z 24.05.2012 r. na pismo J. G. (1) k.164

- wyciągi bankowe k.170-188

-lista operacji k. 189

- kopia dowodu osobistego matki pozwanego k. 194

-umowa przedwstępna k.196

-umowa majątkowa małżeńska k.205

-karta wyjazdu pogotowia ratunkowego k.266,267

-wniosek kredytowy k.271

- zeznanie PIT k.274

-zaświadczenie ZUS o braku zaległości I. G. k. 282

- zaświadczenie ZUS o niezaleganiu ze składkami przez I. G. k.283

- opis działalności gospodarczej I. G. i dalsze dokumenty złożone do (...) k.284 i n.

-operat szacunkowy domu kupowanego na przedmiotowy kredyt k. 293

-decyzja kredytowa k. 312 wraz z analizą wniosku k. 315 i n.

- dokumenty US k.328

- instrukcja służbowa metodyka oceny ryzyka kredytowego k. 350

-pismo zgłoszenie testamentu z kopią testamentu k.400,401

- akta rentowe ZUS ( dotyczące renty rodzinnej pozwanego)

-zeznania świadka L. O. k. 410-411

-pismo SR w Cieszynie o sporządzeniu plany podziału i wykreśleniu hipotek K. 565

-postanowienie SR w Cieszynie o sporządzeniu plany podziału i wykreśleniu hipotek k,568

-treść kw k. 570

-opinia biegłej J. C. o wysokości zadłużenia k. 597

-opinia uzupełniająca k. 636

Opisany stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o powołane wyżej dowody w postaci dokumentów i zeznań świadka. Zeznania świadka Sąd uznał za wiarygodne, choć oczywistym jest że na skutek upływu czasu pewne szczegóły zatarły się już w ich pamięci. Niemniej zeznania te korespondują z przedstawionymi w sprawie dokumentami, przede wszystkim procedurą dotyczącą zawierania umów kredytowych, wzorcem umowy stosowanym przez pozwanego, a także treścią złożonego przez powódkę wniosku i treścią zawartej umowy kredytu .Ponieważ dokumenty banku były analizowane przez biegłą , która nie zgłosiła uwag co do ich rzetelności i kompletności ( zgłosiła natomiast kwestie dotyczące precyzji tych dokumentów) Sąd uznał przedstawione dowody za wiarygodne i wystarczające do ustalenia wysokości roszczenia( podlegającego oddaleniu jako przedawnione).

Dowód z opinii grafologa –był zbędny wobec wydanego orzeczenia i bezprzedmiotowy wobec zeznania świadka ; tak samo zbędne było procedowanie w zakresie uzyskiwania dalszych próbek pisma matki pozwanego.

Przesłuchanie świadka P. G. (2) było zbędne gdyż sytuacja życiowa pozwanego -opisana na rozprawie (k.222) i w oświadczeniu o stanie majątkowym wątpliwości nie budziła. Opinia biegłego psychiatry o stanie psychicznym pozwanego była zbędna, podobnie jak dokumentacja medyczna z leczenia pozwanego. Sąd nie dokonywał oceny testamentu z k.401 gdyż należy to do wyłącznej kognicji sądu spadku. Opinia biegłej – po wyjaśnieniach k. 638- jest jednoznaczna i wyczerpująca, z tym że pogląd biegłej o „nietypowej sytuacji” stanowił jej ocenę a Sad orzekający stwierdza że Bank nie tyle „mógł” co „powinien” dokonać wypowiedzenia umowy kredytu.

Sąd zważył co następuje:

Zgodnie z art.118 kc dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata i nie budziło wątpliwości ,że dotyczy to także roszczeń powodowego banku; sporne było między stronami od kiedy liczyć początek biegu terminu. Bank prezentował stanowisko, że wypowiedzenie jest uprawnieniniem banku, który może ale nie musi dokonać takiej czynności; bank wywodził ,że zbyt szybkie wypowiadanie kredytu jest niekorzystne dla kredytobiorców. Pogląd ten w niektórych konkretnych sytuacjach może okazać się trafny, niemniej nie ma podstaw do dokonywania w tym zakresie jakichkolwiek generalizacji. Obowiązuje zasada z art. 120 par.1 zdanie drugie kc, że bieg terminu rozpoczyna się od dna w którym roszczenie stałoby się wymagalne , gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Zatem Bank winien reagować już z chwilą , gdy powstała zaległość czyli w lutym 2008 roku.Par.14 umowy (k.39) w zakresie wypowiedzenia odsyłał do regulaminu kredytowania(k.50) stanowiącego w istocie integralną część umowy, w którym w par.12 (k.51) ustalono: wypowiedzenie umowy przez Bank w całości lub w części może nastąpić w przypadku stwierdzenia, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy; termin wypowiedzenia wynosił 30 dni. Zatem –uwzględniając nawet termin kilku miesięcy na potwierdzenie, że wpłaty przestały wpływać, wysłanie pism upominawczych i obrót pocztowy Bank powinien dokonać wypowiedzenia jeszcze w 2008 roku.

Zapisy umowy o wypowiedzeniu mają chronić obie strony a wysokość powstałego zadłużenia- w porównaniu z kwotą pobranego kredytu jednoznacznie świadczy, że opóźnienie w wypowiedzeniu umowy działało na niekorzyść dłużników, których zadłużenie tylko narastało. Wypowiedź pełnomocnika Banku z ostatniej rozprawy ,że strony prowadziły pertraktacje w trakcie gdy już powstało zadłużenie nie ma oparcia w dokumentach; nie przedłożono żadnych pism , z których mogłoby wynikać że J. G. (1) uznał dług. W aktach znajduje się jedynie jedna odpowiedź Banku z 42.05.2012 r. (k.164) na pismo pozwanego G. o nieznanej treści.

Zarzut przedawnienia w niniejszej sprawy nie stanowi nadużycia prawa. Pozwany J. G. (1) w dacie wnoszenia pozwu był studentem na utrzymaniu ojca( oświadczenie majątkowe) a nieruchomość kupiona za przedmiotowy kredyt została zbyta w toku licytacji komorniczej zatem pozwany J. G. nie jest w tym zakresie wzbogacony. Nadmienić należy, że Bank skoncentrował się na dochodzeniu roszczeń od pozwanych jako dłużników osobistych i ostatecznie w toku egzekucji z nieruchomości nie dysponował tytułem wykonawczym. Na marginesie nadmienić należy że pozwany jako spadkobierca nie miał wpływu na treści zakres przedmiotowej umowy podczas gdy obecnie znane są przypadki gdy kredytobiorcy skutecznie podważają umowy przez siebie zawarte. Stanowisko pozwanego -półsieroty, syna osoby która w stosunkowo młodym wieku poniosła tragiczna śmierć- który podniósł skutecznie zarzut przedawnienia zasługuje na uwzględnienie.

Bank dochodził roszczeń przeciwko pozwanym jako dłużnikom osobistym( nie rzeczowym); wywody o zabezpieczeniu hipoteką (k. 143 ) nie były połączone z żądaniem zasądzania należności od dłużników rzeczowych; wręcz przeciwnie Bank odrzucił propozycje pozwanego (k.217) dokonania zmiany powództwa w tym zakresie(k.563) zaznaczając ,że wskutek egzekucji z nieruchomości pozwany przestał być współwłaścicielem nieruchomości na której była hipoteka ; hipoteka zabezpieczająca roszczenia z umowy banku z przedmiotowej umowy została wykreślona(k.565-566).

Z uwagi na charakter sprawy jak i czas jej trwania (blisko dziesięć lat) sąd nie tylko zbadał zarzut przedawnienia ale i rozpoznał istotę sprawy badając wszystkie- zgłoszone- zarzuty pozwanych. Wysokość zadłużenia wynika z opinii biegłej. Sam zarzut trudnej sytuacji rodzinnej i finansowej pozwanego nie jest oczywiście podstawą do oddalenia powództwa; także w przypadku jego uwzględnienia rozkładanie na raty po 300 złotych byłoby podstawione ekonomicznych podstaw. Następstwo Banku wynika ze złożonych dokumentów. Zgodnie z utrwalonym już orzecznictwem sam wyciąg z ksiąg bankowych nie jest wystarczającym dowodem, ale pozostaje nadal dowodem-prywatnym , który w powiązaniu z innymi dowodami daje –jak w niniejszej sprawie- jednoznaczny obraz sytuacji. Zarzut iż matka pozwanego nie podpisała umowy(k.90, k.135 v.,221) , został obalony zeznaniem świadka , pracownika Banku który pamiętał matkę pozwanego. Zarzut iż zobowiązanie z umowy kredytu nie wchodzi w skład spadku jest oczywiście nie trafny i sprzeczny z litera prawa, wyrwany z kontekstu fragment opracowania E. G. nie może tego podważyć(k.210).Także twierdzenie, że z chwilą śmierci umowa kredytu doznaje przekształceń przedmiotowych nie jest trafny- spadkobiercy wchodzą w ogół praw i obowiązków osoby zmarłej a umowa nadal wiąże w takim kształcie jak przed śmiercią dłużnika. O podstawie roszczenia i jego zakresie oraz o wyborze dłużników decyduje wierzyciel- w przypadku dłużników solidarnych oraz dłużników osobistych i rzeczowych; to wierzyciel- w granicach prawa- dokonuje wyboru kogo pozwać i na jakiej podstawie.

Nie jest także zasadny zarzut dotyczący sytuacji materialno-finansowej matki pozwanego w latach 2004-2007 (k. 135) gdyż matka pozwanego do swej śmierci spłacała zadłużenie, była przedsiębiorca mającą kilka lokali gastronomicznych zatem nie można podnosić iż nie było podstaw do zawarcia umowy kredytu z uwagi na brak zdolności do jego spłaty. Wobec oddalenia powództwa bezprzedmiotowe jest rozważanie przesłanek z art. 357 (1 ) kc jednakże należy wskazać iż nie jest możliwe modyfikowanie umowy kredytu z uwagi na zmianę sytuacji życiowej strony umowy . Zasada solidarnej odpowiedzialności spadkobierców w obecnym stadium szeroko pojętego postępowania spadkowego czyli przed dokonaniem działu spadku również nie może ulec zmianie a z istoty solidarnej odpowiedzialności dłużników wynika zakres uprawnień wierzyciela (art.366kc).Postępowanie niniejsze było przez wiele lat zawieszone w celu uregulowania spraw spadkowych, ale z uwagi na ich stan( śmierć kolejnej osoby w toku postępowania) podjęcie postępowania było konieczne i – w świetle wydanego orzeczenia – możliwe było jego zakończenie. Ponowne zawieszanie dziesięcioletniej niemal sprawy byłoby sprzeczne z zasadą sprawnego procesu. Oddalone wnioski dowodowe (k. 674) zmierzały jedynie do przedłużenia postępowania.

Sporna umowa jest umową o kredyt denominowany do CHF w rozumieniu art. 69 ust 2 pkt 4a i ust 3 ustawy prawo bankowe. Istotą umów denominowanych do waluty obcej jest wyrażenie kwoty zobowiązania w walucie obcej i jej następcze przeliczenie na złote polskie (lub inną walutę). Sąd nie podzielił prezentowanych przez stronę powodową zarzutów co do sprzeczności umowy z prawem lub zasadami współżycia społecznego (art. 58 k.c.).Umowa została zawarta zgodnie z prawem bankowym i wewnętrzną procedurą udzielania kredytów, po wnikliwym zbadaniu zdolności kredytowej matki pozwanego.

W tej sytuacji na zasadzie art. 117 par.2 kc powództwo oddalono wobec zarzutu przedawnienia.

O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98 k.p.c .zasadzając koszty adwokata z urzędu od przeciwnika procesowego; wynik sprawy –wygrana strony reprezentowanej przez adwokata z urzędu nie pozwala na przyznanie kosztów od Skarbu Państwa na etapie orzekania. Nakład pracy w tym szereg wniosków dotyczących dokumentów a co za tym idzie analiza złożonych w toku wieloletniego postępowania dokumentów uzasadniają zastosowanie wnioskowanej dwukrotności stawek, przy zastosowaniu przepisów z daty wszczęcia postępowania.

O nieuiszczonych kosztach sądowych ( wynagrodzenie biegłej po odjęciu zaliczki) orzeczono na zasadzie art.113 ust.1 uoks.

Z:

(...)

(...)

(...)

.