Serwis Internetowy Portal Orzeczeń używa plików cookies. Jeżeli nie wyrażają Państwo zgody, by pliki cookies były zapisywane na dysku należy zmienić ustawienia przeglądarki internetowej. Korzystając dalej z serwisu wyrażają Państwo zgodę na używanie cookies , zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki.

VIII U 1284/19 - wyrok z uzasadnieniem Sąd Okręgowy w Gliwicach z 2019-10-15

Sygn. akt VIII U 1284/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach VIII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący

sędzia Grzegorz Tyrka

Protokolant

Dominika Smyrak

po rozpoznaniu w dniu 15 października 2019r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. w likwidacji

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

przy udziale zainteresowanego T. S.

o podleganie ubezpieczeniom społecznym z tytułu umowy zlecenia i podstawę wymiaru składek

na skutek odwołania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.
w likwidacji

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z.

z dnia 5 lipca 2018r. nr (...)

1.  oddala odwołanie,

2.  zasądza od (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G.
w likwidacji na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. kwotę 180 zł (sto osiemdziesiąt złotych) tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

(-) Sędzia Grzegorz Tyrka

Sygn. akt VIII U 1284/19

UZASADNIENIE

Decyzją z 5 lipca 2018r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w Z. stwierdził, że zainteresowany T. S. jako zleceniobiorca u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie
od 22 grudnia 2012r. do 31 stycznia 2013r.

Organ rentowy ustalił także podstawy wymiaru składek dla zainteresowanego.

W uzasadnieniu decyzji organ rentowy wskazał, że płatnik składek zawarł
z zainteresowanym umowę o dzieło. Zawarta umowa nie akcentowała obowiązku uzyskania indywidualnie określonego rezultatu, lecz skupiała się na staraniach podejmowanych w celu osiągnięcia tego wyniku. Również inne osoby były zatrudnione w podobny sposób. Część osób świadczących pracę w ramach umowy o dzieło była w kolejnych okresach zatrudniona na podstawie umów zlecenia bądź umów o pracę. Osoby świadczące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych wykonywały swoje obowiązki w miejscu i czasie wskazanym przez płatnika składek, w związku z tym osoby takie nie miały wpływu na miejsce wykonania umowy, czy też jej termin. Płatnik składek dostarczał również narzędzia do wykonania określonej pracy. W zawartych umowach istotny jest rodzaj i sposób wykonanej pracy. Umowa o dzieło nie polega na wykonywaniu prostych i powtarzalnych czynności. Zatem nie można uznać, że zainteresowanego wiązała z płatnikiem umowa o dzieło, gdyż umową taką był on zobowiązany do wykonywania określonych powtarzających się czynności, jak tworzenie elementów małej architektury.

W odwołaniu od decyzji (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w G. domagała się jej zmiany przez ustalenie, że zainteresowany nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zawartej umowy o dzieło w okresach wskazanych w decyzji i z tego tytułu Spółka nie ma obowiązku zapłaty składek
na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne. Odwołująca wniosła również o zasądzenie
od organu rentowego na swoją rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołująca generalnie podniosła, że wszystkie umowy o dzieło zawierano wyłącznie w sytuacji, gdy dany wyrób był wytwarzany jednorazowo lub po raz pierwszy, a do realizacji była potrzebna wiedza, doświadczenie oraz praca koncepcyjna. Określony rezultat każdej z zawartych umów został umownie wytyczony, a każde dzieło zostało poddane sprawdzianowi w zakresie prawidłowości wykonania i wad fizycznych. Wysokość wynagrodzenia uzależniona była od stopnia skomplikowania wykonania gotowego dzieła oraz od przekazania prawidłowo wykonanego dzieła. Wykonawca otrzymywał wynagrodzenie tylko wtedy, gdy wysiłki związane z wykonaniem dzieła doprowadziły do założonego przez strony rezultatu. Wykonawca ponosił odpowiedzialność za jakość, a w razie ujawienia wad fizycznych wykonanego produktu Spółka ich nie odbierała lub wskazywała kilkudniowy termin na ich usunięcie. Zainteresowany i inne osoby, które wykonywały umowy o dzieło, mieli otrzymać wynagrodzenie nie za wykonywane czynności, lecz za osiągnięcie konkretnego rezultatu odpowiadającego ściśle oczekiwaniom zamawiającego. W takiej sytuacji należy przyjąć, że sporna umowa ma charakter umowy o dzieło.

Zainteresowany na rozprawie 15 października 2019r. oświadczył, że nie zajmuje stanowiska po żadnej ze stron.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. Organ rentowy wniósł o zasądzenie
od odwołującej Spółki zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

odwołująca (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zajmowała się projektowaniem, produkcją, dostawą i montażem elementów wyposażenia miejsc użyteczności publicznej głównie w elementy tzw. małej architektury. Produkcja była wykonywana pod dane konkretne zamówienie i do danego zlecenia były też zawierane umowy nazwane umowami o dzieło.

Zainteresowany T. S. zawarł z odwołującą Spółką umowę nazwaną umową o dzieło na okres od 22 grudnia 2012r. do 31 stycznia 2013r., której przedmiotem było wykonanie montażu małej architektury typu (...).

Zainteresowany ogłoszenie o pracy w firmie (...) znalazł w Internecie.
Na podstawie zawartej umowy zainteresowany woził różne rzeczy samochodem. Wykonywał czynności na ślusarni. Wycinał poszczególne elementy profili stalowych, blachy małej architektury do małej architektury typu kosze, ławki, według uprzednio otrzymanego rysunku technicznego. Musiał usuwać zadziory, aby materiał był gładki, spawał te wycięte elementy, przygotowywał gotowe produkty do transportu i woził je. Z grupą jechał samochodem i na miejscu montował ławki. Przełożony przychodził, sprawdzał jak zainteresowany wykonuje pracę, zdarzało się, że kazał coś poprawić. Część tych czynności zainteresowany sam się nauczył, a część wyjaśniono mu w trakcie pracy. Bywało tak, że zainteresowany wykonywał tylko jedne czynności, ale było też tak, że czynności powtarzały się jak na taśmie produkcyjnej.

/ dowód z: akt ZUS, zeznań zainteresowanego T. S. /

Sąd zważył, co następuje:

(...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do art.6 ust.1 pkt 4, art.12 ust.1 i art.13 pkt 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( t.j. Dz.U. 2017r., poz.1778 ze zm. ), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę
na podstawie umowy zlecenia. Ubezpieczeniom podlegają od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Bezspornym jest, że w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji odwołująca Spółka zawarła z zainteresowanym umowę nazwaną umową o dzieło.

W przedmiotowej sprawie sporne pozostawało natomiast ustalenie charakteru prawnego tej umowy, a konkretnie, czy umowę taką należało uznać za umowę o dzieło, zgodnie z przyjętym przez odwołującą nazewnictwem, czy też za umowę o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu, jak podnosił organ rentowy w zaskarżonej decyzji. Od tego ustalenia zależał bowiem obowiązek odwołującej Spółki jako płatnika, odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne.

W myśl art. 353 1 k.c., który wyraża zasadę swobody umów, stronom umów przyznaje się możliwość ułożenia stosunku prawnego wedle swego uznania, byleby jego treść i cel pozostawała w granicach zakreślonych przez prawo, naturę (właściwość) stosunku prawnego oraz zasady współżycia społecznego.

Zgodnie z kodeksową definicją umowy o dzieło, zawartą w art. 627 k.c., przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia. Natomiast w myśl przepisu art. 734 § 1 k.c., stanowiącego definicję zlecenia, przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do pokrewnych do zlecenia umów o świadczenie usług (art. 750 k.c.) stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu.

Dokonując porównania wskazanych regulacji prawnych dotyczących obu rodzajów umów wskazać należy, iż mogą być one zaliczone do umów o świadczenie usług w szerokim znaczeniu. Różnią się one jednak w zakresie podstawowych elementów konstytutywnych stanowiących o istocie umowy (essentialia negotii). Podstawową cechą umowy o dzieło, nazywanej inaczej umową rezultatu, jest określenie dzieła – przyszłego wytworu, który w momencie zawarcia umowy nie istnieje, natomiast ma powstać w ściśle określonej przyszłości. Przyszły rezultat stanowiący przedmiot umowy o dzieło musi być z góry przewidziany i określony, przy użyciu w szczególności obiektywnych jednostek metrycznych, przez zestawienie z istniejącym wzorem, z wykorzystaniem planów, rysunków czy też przez opis. Oznaczenie dzieła może także nastąpić przez odwołanie się do obowiązujących norm lub standardów, ewentualnie do panujących zwyczajów. Zatem nie można uznać za dzieło czegoś, co nie odróżnia się w żaden sposób od innych występujących na danym rynku rezultatów pracy materialnych bądź niematerialnych, gdyż wówczas zatraciłby się indywidualny charakter dzieła. Dzieło nie musi wprawdzie być czymś nowatorskim i niewystępującym jeszcze na rynku, jednak powinno posiadać charakterystyczne, wynikające z umowy cechy, umożliwiające zbadanie, czy dzieło zostało wykonane prawidłowo i zgodnie z indywidualnymi wymaganiami bądź upodobaniami zamawiającego (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 18.04.2013r., III AUa 1651/12, LEX nr 1321907). Przedmiot umowy o dzieło może być określony w różny sposób i różny może być stopień dokładności tego określenia, pod warunkiem, że nie budzi on wątpliwości, o jakie dzieło chodzi. Zgodnie z trafnym w tym zakresie stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 05.03.2004r, I CK 329/03 ( niepubl .) „ zasadniczy w tej materii przepis art. 627 k.c. wskazuje tylko na potrzebę „oznaczenia dzieła" i dopuszcza określenie świadczenia ogólnie w sposób nadający się do przyszłego dookreślenia na podstawie wskazanych w umowie podstaw lub bezpośrednio przez zwyczaj bądź zasady uczciwego obrotu (art. 56 k.c.)”. Cechą konstytutywną dzieła jest samoistność rezultatu, która wyraża się przez niezależność powstałego rezultatu od dalszego działania twórcy oraz od osoby twórcy. W przypadku rezultatu materialnego, samoistną wartością, dla której osiągnięcia strony zawarły umowę o dzieło jest konkretna rzecz. Rezultat umowy o dzieło powinien być obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Starania przyjmującego zamówienie mają doprowadzić w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu jako koniecznego doosiągnięcia. Przedmiotem świadczenia przyjmującego zamówienie jest wykonanie dzieła, które może polegać na stworzeniu dzieła lub przetworzeniu dzieła do takiej postaci, w jakiej poprzednio nie istniało. Istotną cechą omawianej umowy jest, że między jej stronami nie występuje jakikolwiek stosunek zależności lub podporządkowania.

Drugą konstytutywną cechą umowy o dzieło jest jej odpłatność, co wynika wprost z definicji umowy, zgodnie z którą, zamawiający dzieło zobowiązuje się do zapłaty wynagrodzenia, przy czym wysokość wynagrodzenia w umowie o dzieło, zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w wyroku z dnia 27.02.2004r., V CK 307/03 nie jest cechą przedmiotowo istotną tej umowy, a w braku jego określenia w postanowieniach umownych, stosuje się art. 628 k.c.

W odróżnieniu od umowy o dzieło, w umowie zlecenia, nazywanej umową starannego działania, osiągniecie rezultatu nie jest elementem koniecznym, a jedynie wynikiem podjętego działania. Tym samym w przypadku umowy zlecenia ocenie podlega nie konkretnie osiągnięty cel, ale czynności zmierzające do jego osiągnięcia oraz staranność ich wykonania. Do najczęściej akcentowanych w orzecznictwie cech umowy zlecenia, jako rodzącej zobowiązanie starannego działania, odróżniających ją od umowy o dzieło, stanowiącej podstawę powstania zobowiązania rezultatu, należą: brak konieczności osiągnięcia konkretnego i sprawdzalnego rezultatu, co do zasady obowiązek osobistego wykonania umowy, element osobistego zaufania między stronami, fakt, że dołożenie należytej staranności i mimo to nieosiągnięcie zamierzonego skutku nie może stanowić niewykonania zobowiązania - wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 6 września 2012r., III AUa 330/12, LEX nr 1217746, ocena wykonania umowy zlecenia przez pryzmat czynności zmierzających do osiągnięcia celu oraz staranności ich wykonania - wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 24 maja 2012r., III AUa 267/12, LEX nr 1220392.

Rozróżniając umowy zlecenia od umów o dzieło należy podkreślić, iż w obu umowach inaczej rozkłada się ryzyko wykonania i jakości usługi. W umowie o dzieło przyjmujący zamówienie odpowiada za osiągniecie rezultatu i jego jakość. Stąd też, za Sądem Najwyższym przyjmuje się, iż rezultat umowy o dzieło musi być sprawdzalny, czyli zdatny do poddania sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (Wyrok Sądu Najwyższego z 27 marca 2013r., I CSK 403/12). W przypadku natomiast umów zlecenia, odpowiedzialność kontraktowa przyjmującego zlecenie powstanie wówczas, gdy przy wykonaniu zlecenia nie zachował wymaganej staranności, niezależnie od tego, czy oczekiwany przez dającego zlecenie rezultat nastąpił, czy też nie.

Oceniając charakter prawny spornej umowy łączącej odwołującą Spółkę
i zainteresowanego, w ocenie Sądu nie ulega wątpliwości, że była to umowa o świadczenie usług, do której należy stosować przepisy o zleceniu, zgodnie z art. 750 k.c. Odesłanie
to znajduje zastosowanie wówczas, gdy przedmiotem umowy jest dokonywanie czynności faktycznych, a umowa nie jest unormowana w przepisach dotyczących innych umów nazwanych jak umowy o dzieło, agencyjnej, komisu itp.

Dodać należy, iż umowy o świadczenie usług charakteryzują się tym, że ich przedmiotem jest świadczenie usług, jednej lub większej – określonej liczby usług, bądź stałe świadczenie usług określonego rodzaju. Umowy takie mogą mieć charakter odpłatny bądź nieodpłatny i są umowami konsensualnymi. Stosunek miedzy stronami umowy o świadczenie usług jest oparty na wzajemnym zaufaniu i z uwagi na to umowy te wymagają osobistego wykonania przez usługodawcę. Brak zaufania uzasadnia wypowiedzenie umowy o świadczenie usług zawartej na czas oznaczony (wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 15 września 2008r., I ACa 84/08) .

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, nazwa umowy nie jest elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania, w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz okoliczności jej wykonania ( wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 6 czerwca 2012r., III AUa 377/12).

Z materiału dowodowego wynika, że zainteresowany T. S. w ramach spornej umowy zajmował się takimi czynnościami jak: przygotowanie materiału do transportu i transport samochodem, wycinanie elementów profili stalowych, blachy do małej architektury typu kosze, ławki, usuwanie zadziorów, spawanie wyciętych elementów, montowanie elementów. Nie sposób przyjąć, że w tej sytuacji zawarta sporna umowa miała charakter umowy o dzieło. Zainteresowany wykonywał bowiem nieskomplikowane i często powtarzające się czynności, które nie wymagały od niego jakichś specjalnych, indywidualnych kwalifikacji i umiejętności. Zresztą jak sam przyznał niektóre czynności potrafił wykonywać już wcześniej a innych uczył się dopiero w trakcie pracy. W judykaturze ukształtowany jest pogląd, że szereg powtarzalnych czynności, nawet gdy prowadzi do wymiernego efektu, nie może być rozumiany jako jednorazowy rezultat i kwalifikowany jako realizacja umowy o dzieło. Tego rodzaju czynności są charakterystyczne dla umowy o świadczenie usług, którą definiuje obowiązek starannego działania – starannego i cyklicznego wykonywania umówionych czynności ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 2 czerwca 2015r. III AUa 760/14, również wyrok tegoż Sądu z 4 lutego 2014r. III AUa 333/13 ).

Czynności objęte spornym stosunkiem prawnym nie prowadziły do samodzielnego dzieła w rozumieniu jednorazowego rezultatu, lecz stanowiły jedne z szeregu czynności składających się na finalny rezultat. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie z 4 lutego 2014r. III AUa 333/13 produkcja składająca się z poszczególnych etapów polegających
na przygotowaniu, czyszczeniu, składaniu, spawaniu elementów przeznaczonych
do wykonania dzieła nie jest wykonaniem dzieła, jeżeli te etapy wykonywane są przez różne osoby i nie prowadzą do powstania zindywidualizowanego zakończonego przedmiotu.

W przypadku czynności związanych z transportem, to w żaden sposób nie można uznać, że przynosiły one konkretny zindywidualizowany materialny rezultat. Są to typowe czynności starannego działania.

Cechą umowy o dzieło jest szeroka autonomia co do czasu, miejsca i metodologii wykonania dzieła. Tymczasem w przypadku zainteresowanego brak było swobody
i samodzielności przy wykonywaniu przedmiotowych prac. Zainteresowany, jak wynika z jego zeznań, wykonywał pracę pod nadzorem przełożonego, który sprawdzał wykonanie pracy, zdarzało, że czasami kazał coś poprawić. Zainteresowany wycinał elementy według udostępnionemu mu rysunku technicznego, nie miał dowolności w składaniu elementów odmiennie aniżeli w projekcie.

Także sama treść spornej umowy, która określała jej przedmiot czynnościowo jako wykonanie montażu małej architektury typu (...) na pozwala na uznanie, że miało zostać wykonane indywidualnie określone konkretne dzieło. Nie ma możliwości sprawdzenia czy rezultat prac odpowiada właściwościom określonym w umowie, bo strony w żaden sposób właściwości takich nie określiły.

Reasumując, Sąd uznał, że czynności wykonywane przez zainteresowanego były typowe dla umów o świadczenie usług. Nie miały one bowiem charakteru czynności przynoszących konkretny, materialny i zindywidualizowany rezultat. Były one w istocie realizowane w ramach umów starannego działania, do których stosuje się przepisy dotyczące zlecenia.

W konsekwencji Sąd uznał, iż zaskarżona decyzja organu rentowego obejmująca zainteresowanego obowiązkiem ubezpieczeń społecznych w spornym okresie jest prawidłowa. Decyzja ta nie budzi wątpliwości Sądu także w zakresie wykazanych
w niej podstaw wymiaru składek, względem których odwołująca Spółka nie wniosła żadnych zarzutów.

Mając na uwadze powyższe Sąd, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. w pkt 1 wyroku oddalił odwołanie jako bezzasadne.

O kosztach zastępstwa procesowego na rzecz organu rentowego Sąd orzekł
na podstawie §9 ust.2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015r.
w sprawie opłat za czynności radców prawnych ( Dz.U. z 2017r., poz.1870 ze zm. )

(-) sędzia Grzegorz Tyrka

Dodano:  ,  Opublikował(a):  Korneliusz Jakimowicz
Podmiot udostępniający informację: Sąd Okręgowy w Gliwicach
Osoba, która wytworzyła informację:  sędzia Grzegorz Tyrka
Data wytworzenia informacji: