Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

POSTANOWIENIE

Dnia 17 lutego 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Arkadia Wyraz - Wieczorek

Sędziowie: SO Anna Hajda (spr.)

SR (del.) Roman Troll

Protokolant Renata Krzysteczko

po rozpoznaniu w dniu 12 lutego 2015 r. na rozprawie sprawy

z wniosku M. W.

z udziałem A. W.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestniczki postępowania

od postanowienia Sądu Rejonowego w Rybniku

z dnia 7 maja 2013 r., sygn. akt II Ns 98/11

postanawia:

I.  zmienić zaskarżone postanowienie:

1)  w punkcie 1a w ten sposób, że wartość nieruchomości położonej w R. P. stanowiącej działki (...) o łącznej powierzchni 0,3132 ha, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...) ustalić na kwotę 197.767,30 ( sto dziewięćdziesiąt siedem siedemset sześćdziesiąt siedem 30/100) złotych,

2)  w punkcie 1b w ten sposób, że wartość nieruchomości położonej w R. P. stanowiącej działkę (...) o powierzchni 0,0944 ha, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...) ustalić na kwotę 79.390,40 ( siedemdziesiąt dziewięć tysięcy trzysta dziewięćdziesiąt 40/100) złotych,

3)  w punkcie 3 w ten sposób, że zasądzić od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy M. W. dopłatę w wysokości 57.188,45 ( pięćdziesiąt siedem tysięcy sto osiemdziesiąt osiem 45/100) złotych płatną do dnia 31 stycznia 2016 roku, z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia terminowi płatności;

II.  oddalić apelację w pozostałej części;

III.  oddalić wniosek wnioskodawcy o zwrot kosztów postępowania odwoławczego;

IV.  oddalić wniosek uczestniczki postępowania o zwrot kosztów postępowania odwoławczego;

V.  nakazać pobrać od wnioskodawcy na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 1.089,64 ( tysiąc osiemdziesiąt dziewięć 64/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłej;

VI.  nakazać pobrać od uczestniczki postępowania na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 1.089,64 ( tysiąc osiemdziesiąt dziewięć 64/100) złotych tytułem nieuiszczonych kosztów opinii biegłej;

SSR (del.) Roman Troll SSO Arkadia Wyraz - Wieczorek SSO Anna Hajda

Sygn. akt III Ca 1520/13

UZASADNIENIE

M. W. wniósł o dokonanie podziału majątku wspólnego powstałego w trakcie związku małżeńskiego z A. W.. Wnioskodawca wskazał, że w skład tego majątku wchodzi dom mieszkalny znajdujący się na nieruchomości oznaczonej w księdze wieczystej (...) o wartości 350.000,00 zł, las i grunty rolne znajdujące się na tej nieruchomości o wartości 250.000,00 zł, garaż z elementów betonowych o wartości 5.000,00 zł, meble o wartości 20.000,00 zł i wniósł o przyznanie tych składników uczestniczce postępowania ze spłatą połowy wartości. Ponadto w skład majątku wspólnego wchodzi nieruchomość - pastwiska oznaczone w księdze wieczystej (...) o wartości 140.000,00 zł i wniósł o przyznanie jej jemu. Dodatkowo wnioskodawca wniósł o rozliczenie spłaconej przez niego pożyczki zaciągniętej w trakcie trwania małżeństwa w kwocie 17.077,00 zł. Wnioskodawca wskazał również, że zainteresowani nabyli w trakcie trwania małżeństwa samochód.

W odpowiedzi na wniosek uczestniczka przedstawiła swoją propozycję podziału majątku wspólnego. Wniosła by nieruchomość zabudowana została przekazana dzieciom stron, zaś pozostałe nieruchomości otrzymałyby strony, których rodzice byli darczyńcami, tj. las uczestniczce postępowania zaś pastwiska wnioskodawcy. W piśmie procesowym z dnia 9 maja 2011 r. wniosła o ustalenie nierównych udziałów poprzez przyznanie jej nieruchomości objętej księgą wieczystą (...), a uczestnikowi nieruchomości (...), przyznanie jej ruchomości znajdujących się w domu przy ul. (...) w R. lub podział tych ruchomości, przyznanie na własność wnioskodawcy garażu ze spłatą na rzecz uczestniczki w kwocie 2.500,00 zł, przyznanie na własność wnioskodawcy samochodu K. (...) ( (...)) ze spłatą w kwocie 2.000,00 zł. Uczestniczka wniosła również o nieobciążanie jej kosztami postępowania. W uzasadnieniu swojego stanowiska uczestniczka podała, że wnioskodawca nie przyczynił się do wzrostu wartości darowanej przez rodziców uczestniczki nieruchomości i ponownie wskazała, że samochód S. nie wchodzi w skład majątku wspólnego.

Na rozprawie w dniu 26 marca 2013 r. strony zgodnie oświadczyły, że ruchomości znajdujące się budynku, a wymienione w opinii biegłego z zakresu wyceny ruchomości winny być przyznane uczestniczce postępowania bez spłat na rzecz wnioskodawcy. Wnioskodawca wniósł także o przyznanie garażu uczestniczce również bez spłaty na jego rzecz.

Postanowieniem z dnia 7 maja 2013 roku Sąd Rejonowy w Rybniku w punkcie pierwszym ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawcy M. W. i uczestniczki postępowania A. W., których wspólność ustawowa małżeńska ustała na mocy prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach Ośrodka (...) w R. z dnia 23 marca 2010 r. sygn. akt II RC 1677/09 wchodzą:

a)  własność nieruchomości położonej w R. P. stanowiącej działki (...) o łącznej powierzchni 0,3132 ha, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 308.788,00 zł,

b)  własność nieruchomości położonej w R. P. stanowiącej działkę (...) o powierzchni 0,0944 ha, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 78.210,00 zł,

c)  ruchomości znajdujące się w budynku mieszkalnym położonym w R. przy ul. (...) w postaci:

- meblościanki,

- stołu z sześcioma krzesłami,

- kompletu wypoczynkowego,

- ławy,

- wyposażenia łazienki,

- mebli kuchennych,

- telewizora;

d)  garaż posadowiony na nieruchomości objętej księgą wieczystą Sądu Rejonowego w Rybniku nr (...);

e)  samochód osobowey K. (...), rok prod. 1998, o nr rejestracyjnym (...) o wartości 4.000,00 zł;

W punkcie drugim dokonał Sąd I instancji podziału majątku dorobkowego zainteresowanych i w wyniku tej czynności składniki majątku wymienione w pkt. 1 a), c) i d) postanowienia przyznał uczestniczce postępowania A. W., a składniki majątku wymienione w pkt. 1 b) i e) postanowienia przyznał wnioskodawcy M. W.;

W punkcie trzecim zasądzono od uczestniczki postępowania A. W. na rzecz wnioskodawcy M. W. spłatę w wysokości 113.289,00 zł płatną w terminie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia z ustawowymi odsetkami w razie uchybienia temu terminowi;

W punkcie czwartym orzekł Sąd Rejonowy o oddaleniu wniosku uczestniczki postępowania o ustalenie nierównych udziałów zainteresowanych w majątku wspólnym.

W kolejnych punktach orzeczenia zawarto rozstrzygnięcie o nieuiszczonych kosztach sądowych.

Podstawą tej treści rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy.

Uczestnicy postępowania zawarli związek małżeński w dniu 28 kwietnia 1987 roku w R.. Wyrokiem z dnia 23 marca 2010 roku Sąd Okręgowy w Gliwicach Ośrodek (...) w R. orzekł rozwiązanie małżeństwa zainteresowanych przez rozwód. Zainteresowani nie zawierali żadnych umów majątkowych, a ich wspólność majątkowa nie została wcześniej zniesiona.

W skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodziła nieruchomość położona w R., dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...), składająca się z działki (...) o łącznej powierzchni 0,3132 ha. Powyższą nieruchomość zainteresowani uzyskali w drodze umowy darowizny z dnia 25 października 1995 r. W wypisie z rejestru gruntów wynika, iż powyższa nieruchomość obejmuje działki (...). Poprzednia działka (...) podzielona została geodezyjnie na dwie działki, tj. zabudowaną domem mieszkalnym o nr (...) o powierzchni 0,0399 ha i przeznaczoną na część drogi ulicy (...) o nr (...) o powierzchni 0,0006 ha. Podział ten nie został ujawniony w księdze wieczystej. Działka (...) stanowi wartość 212.026,00 zł, działka (...) - 497,00 zł, działka (...) - 72.965,00 zł, a działka (...) - 23.298,00 zł. Dwie ostatnie z powyższych działek nie są zagospodarowane, porośnięte roślinnością krzaczastą i młodymi drzewami. W skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodziła również nieruchomość położona w R. stanowiąca działkę (...) o powierzchni 0,0944 ha, dla której Sąd Rejonowy w Rybniku prowadzi księgę wieczystą nr (...). Nieruchomość tą zainteresowani otrzymali w drodze umowy darowizny z dnia 8 grudnia 1998 r. Nieruchomość ta stanowi pastwisko, jej teren jest uporządkowany i porośnięty trawą. Wartość tej nieruchomości stanowi kwotę 78.210,00 zł. W budynku posadowionym na nieruchomości przy ul. (...) znajdowały się ruchomości zakupione przez zainteresowanych w trakcie trwania małżeństwa w postaci meblościanki, stołu z sześcioma krzesłami, kompletu wypoczynkowego, ławy, wyposażenia łazienki, mebli kuchennych i telewizora. Zainteresowani zgodnie odstąpili od wyceny tych ruchomości. Wnioskodawca w trakcie trwania małżeństwa zawarł kilka umów pożyczki lub kredytu. W dniu 29 października 2004 r. zawarł umowę pożyczki z (...) Bankiem SA we W. na kwotę 2.957,55 zł. W dniach 22 stycznia 2007 r. i 9 lipca 2007 r. zawarł dwie umowy kredytu gotówkowego z (...) Bankiem SA w L. na kwoty odpowiednio 15.314,00 zł i 4.159,00 zł. W dniu 24 kwietnia 2007 r. wnioskodawca zawarł z Bankiem (...) SA w W. umowę pożyczki gotówkowej na kwotę 33.650,00 zł. Kwota pożyczki przekazana została na rachunki wnioskodawcy w (...) SA, (...) Banku SA. Na zawarcie powyższej umowy zgodę wyraziła uczestniczka postępowania. Umowa zawarta została w celu spłaty wcześniejszych zobowiązań wynikających z umów zawieranych przez wnioskodawcę.

Na poczet spłaty pożyczki wnioskodawca przeznaczył kolejno kwoty 715,00 zł (12 marca 2010 r.), 730,00 zł (12 kwietnia 2010 r.), 730,00 zł (13 maja 2010 r.), 730,00 zł 15 czerwca 2010 r.), 730,00 zł (14 lipca 2010 r.), 730,00 zł (16 sierpnia 2010 r.), 730,00 zł (15 września 2010 r.), 730,00 zł (15 października 2010 r.), a w dniu 19 października 2010 r. dokonał całkowitej spłaty kredytu przez uiszczenie kwoty 12.712,33 zł. Środki z umów pożyczek i kredytów, które zawierał wnioskodawca przeznaczał on na własne potrzeby, a nie na potrzeby rodziny i nie informował uczestniczki o zaciąganych zobowiązaniach. W skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodził również samochód osobowy marki K. (...) kupiony w 2007 r. za kwotę 5.800,00 zł. W dniu 27 lutego 1998 r. uczestniczka postępowania wraz z jej ojcem J. M. (1) dokonała zakupu samochodu osobowego marki S. (...) za kwotę 33.966,00 zł. Termin zapłaty ceny pojazdu oznaczono na dzień 5 marca 1998r. Pojazd ten nabyty został z środków rodziców uczestniczki postępowania. W tym celu J. M. (1) zawarł z (...) Bankiem (...) SA umowę pożyczki pieniężnej na kwotę 14.000,00 zł na okres od 3 marca 1998 r. do 28 lutego 2001 r. W pozostałym zakresie cena pojazdu pokryta została z środków własnych rodziców uczestniczki, również przy pomocy ich rodziców. W okresie od początku lutego 1998 r. do połowy kwietnia 1998 r. zainteresowani nie posiadali na wspólnym rachunku prowadzonym przez (...) Bank (...) SA środków pozwalających na zakup powyższego samochodu. Uczestniczka postępowania zatrudniona jest w sklepie (...), gdzie zarabia kwotę 1.000,00 zł miesięcznie. Otrzymuje od wnioskodawcy alimenty na dzieci w łącznej kwocie 1.500,00 zł.

W tak ustalonym stanie faktycznym zważył Sąd Rejonowy, że w świetle art. 1037 § 1 kc w związku z art. 46 krio, wobec ustania ustawowej wspólności majątkowej wnioskodawczyni i uczestnika postępowania zasadne jest żądanie przeprowadzenia podziału ich majątku wspólnego, którego skład i wartość sąd ustalił zgodnie z art. 684 kpc w związku z art. 567 § 3 kpc. Bezspornym w sprawie było, iż w skład majątku wspólnego zainteresowanych wchodziły dwie nieruchomości objęte księgami wieczystymi (...) Sądu Rejonowego w Rybniku, garaż posadowiony na nieruchomości zabudowanej, ruchomości znajdujące się w budynku przy ul. (...) wymienione w opinii biegłego z zakresu szacowania ruchomości oraz samochód osobowy marki K. (...) o nr rejestracyjnym (...). Wbrew temu co podnosił wnioskodawca nie można było uznać, że w skład wspólnego majątku zainteresowanych wchodził samochód osobowy marki S. (...). W sposób wystarczający wykazany został przez uczestniczkę postępowania fakt, iż pojazd ten zakupiony został przez jej rodziców z środków własnych. Uczestniczka postępowania wniosła o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym i wniosła o dokonanie podziału majątku wspólnego przez rozdzielenie pomiędzy zainteresowanych składników tego majątku bez określania obowiązku spłat. Przepis art. 43 krio. stanowi zasadę, w myśl której każdy z małżonków po ustaniu wspólności ustawowej posiada równe udziały w majątku, który był nią objęty. Sąd Rejonowy nie dopatrzył się w niniejszej sprawie rażącego lub uporczywego nie przyczyniania się do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości przez wnioskodawcę. Należy mieć na względzie, iż zainteresowani byli małżeństwem od roku 1987, a należy uznać, że ich wzajemne relacje układały się poprawnie przynajmniej do 2000 r. Bez wątpienia wnioskodawca przyczyniał się do powstania majątku stron poprzez swoją pracę, a jak wynikało z dołączonych przez niego wyciągów z rachunku bankowego wynagrodzenie z tego tytułu otrzymywał. Niewątpliwie zawieranie umów pożyczek i kredytów oraz przeznaczanie uzyskanych w ten sposób środków na potrzeby własne nie może być uznane za przyczynianie się do powstawania majątku wspólnego. Niemniej jednak ustalanie nierównych udziałów byłych małżonków w majątku wspólnym winno następować w sytuacjach szczególnych, w których dochodzi do uporczywego trwonienia majątku wspólnego czy stałego zaniedbywania obowiązków wobec rodziny zwłaszcza w zakresie wychowywania dzieci. Tego typu sytuacja w niniejszej sprawie nie miała miejsca, a zatem wniosek o ustalenie nierównych udziałów zainteresowanych nie mógł być zaakceptowany. Nadto postępowanie wnioskodawcy w ostatnim okresie małżeństwa nie może rzutować na cały obraz związku małżeńskiego jaki tworzyli zainteresowani.

Uznając zatem, iż udziały zainteresowanych w majątku wspólnym są równe Sąd I instancji dokonał podziału majątku wspólnego wnioskodawcy i uczestniczki postępowania mając na uwadze ich stanowiska i wnioski co do tego komu przyznać poszczególne składniki tego majątku. Zainteresowani zgodnie wnieśli aby przyznać każdemu z nich nieruchomość uzyskaną w drodze darowizny od jego rodziców i dlatego nieruchomość zabudowaną sąd przyznał na własność uczestniczce postępowania, zaś nieruchomość stanowiącą pastwiska - wnioskodawcy. Zainteresowani zgodnie przyjęli, że ruchomości znajdujące się w domu winny przypaść w udziale uczestniczce postępowania i uznając to rozwiązanie za uzasadnione Sąd na nie przystał. Zasadność przyznania uczestniczce nieruchomości zabudowanej wraz z ruchomościami nie budzi wątpliwości - w domu tym zamieszkuje ona wraz z dziećmi zainteresowanych i zapewnienie warunków mieszkaniowych przez takie rozstrzygnięcie jest realizowane. Uzasadnionym było również - także zgodnie z wnioskami zainteresowanych - pozostawienie uczestniczce postępowania garażu posadowionego na nieruchomości zabudowanej. Podobnie jak w powyższym zakresie nie było sporu co do tego komu przyznać samochód osobowy marki K. (...). Zarówno ze względu na stan posiadania oraz fakt, że posiadany przez wnioskodawcę pojazd został przez niego znacząco uszkodzony uznać należało, że przyznanie pojazdu na własność wnioskodawcy było uzasadnione.

Łączna wartość wszystkich składników majątku wspólnego zainteresowanych stanowiła kwotę 390.998,00 zł. Przyjmując równe udziały w wyniku podziału tego majątku każdemu z zainteresowanych przypaść winien był udział w wysokości 195.499,00 zł. Przy uwzględnieniu wartości przyznanych składników (wnioskodawcy na kwotę 82.210,00 zł i uczestniczce postępowania na kwotę 308.788,00 zł) ustalić należało, iż uczestniczka winna dokonać spłaty na rzecz wnioskodawcy w wysokości 113.289,00 zł. Jak wskazano wyżej, w zakresie wartości nieruchomości sąd oparł się na opinii biegłego, który dokonał wyliczenia wartości dla każdej działki wchodzącej w skład nieruchomości z osobna. Wartość całej nieruchomości przyznanej na własność uczestniczce ustalona została przez zsumowanie wartości poszczególnych działek. Jeżeli chodzi o wartość samochodu osobowego marki K. (...) sąd przyjął wartość 4.000,00 zł, jako że kwotę w takiej wysokości - wskazaną przez uczestniczkę - dopuszczał wnioskodawca, a żaden inny dowód na tę okoliczność nie został zawnioskowany. Pozostałe składniki - zgodnie z wolą zainteresowanych - nie podlegały rozliczeniu. Uczestniczka postępowania wskazała, że nie będzie w stanie dokonać spłaty na rzecz wnioskodawcy z uwagi na niski dochód i brak oszczędności. Wskazać jednak należy, że na skutek podziału majątku wspólnego stała się wyłącznym właścicielem rozległej nieruchomości składającej się z kilku działek o znacznej wartości. Istnieje zatem po stronie uczestniczki majątek, którego spieniężenie (w części nie objętej działką zabudowaną) spowoduje uzyskanie środków pozwalających na częściowe pokrycie zobowiązania wobec wnioskodawcy. Aby umożliwić dokonanie stosownych czynności sąd ustalił roczny termin spłaty, co w jego ocenie jest wystarczające na uzyskanie potrzebnych na ten cel środków, a z kolei nie powoduje znacznego oczekiwania przez wnioskodawcę na jego zaspokojenie.

Wnioskodawca wnosił o rozliczenie przy podziale majątku wspólnego kwoty jaką uiścił on po ustaniu małżeństwa na poczet spłaty kredytu, co do którego umowa zawarta została w trakcie trwania małżeństwa. Roszczenie to nie zostało przez Sąd Rejonowy zaakceptowane. O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął po myśli art. 520 § 1 k.p.c. przyjmując, iż każdy zainteresowany ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Jednocześnie sąd nakazał pobrać od zainteresowanych na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Rybniku kwoty po 1.457,32 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, a stanowiących wynagrodzenie biegłych.

Z wyżej wskazanym orzeczeniem nie zgodziła się uczestniczka postępowania wywodząc apelację i zaskarżając postanowienie w całości. Skarżąca zarzuciła:

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 43 § 2 zdanie 1 krio poprzez niezastosowanie powyższej normy i oddalenie wniosku o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym pomimo prawidłowego ustalenia stanu faktycznego, z którego wynikało, że wnioskodawca w trakcie trwania małżeństwa zaciągał pożyczki i kredyty, a środki pieniężne z nich pochodzące przeznaczał jedynie na własne potrzeby oraz poprzez nieuwzględnienie tego, że wspólny majątek powstał w wyniku darowizn dokonywanych przez członków rodziny stron;

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 212 § 2 kc poprzez dorozumiane uznanie, że nieruchomość objęta księgą wieczystą (...) nie daje się podzielić, pomimo, że działki nr (...) stanowią odrębną gospodarczo część w stosunku do działek nr (...), co skutkowało przyznaniem całego stanu nieruchomości uczestniczce i obciążenie jej spłatą nieadekwatną do osiąganych dochodów i możliwości zarobkowych;

- naruszenie prawa materialnego, a to art. 156 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami poprzez oparcie się na operacie sporządzonym przez biegłą J. M. (2) pomimo, że upłynął okres 12 miesięcy od daty sporządzenia operatu.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez przyjęcie, że udziały wnioskodawcy i uczestniczki postępowania w majątku wspólnym nie były równe i wynosiły 6/10 co do A. W. i 4/10 co do M. W., a nadto poprzez przyznanie działek nr (...) objętych księgą wieczystą (...) na własność wnioskodawcy M. W. i orzeczenie o spłatach. Nadto uczestniczka postępowania wniosła o zasądzenie od wnioskodawcy na rzecz uczestnika postępowania kosztów za postępowanie odwoławcze, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych.

Jako ewentualny sformułowano w apelacji wniosek o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi pierwszej instancji.

Odnosząc się do treści apelacji wnioskodawca domagał się jej oddalenia i zasądzenia na swoją rzecz kosztów zastępstwa adwokackiego za II instancję według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja częściowo odniosła spodziewany przez skarżącą skutek, jako, że jeden z jej zarzutów okazał się być uzasadniony. Zgodnie bowiem z treścią art. 156 ust 3 Ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami operat szacunkowy może być wykorzystywany do celu, dla którego został sporządzony, przez okres 12 miesięcy od daty jego sporządzenia, chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników, o których mowa w art. 154. Z kolei ust 4 wskazanej normy prawnej stanowi, że operat szacunkowy może być wykorzystywany po upływie okresu, o którym mowa w ust. 3, po potwierdzeniu jego aktualności przez rzeczoznawcę majątkowego. Potwierdzenie aktualności operatu następuje przez umieszczenie stosownej klauzuli w operacie szacunkowym przez rzeczoznawcę, który go sporządził. W realiach rozpoznawanej sprawy operat szacunkowy określający wartość nieruchomości objętych majątkiem wspólnym uczestników postępowania sporządzony został w dniu 31 października 2011 roku. W opinii jej autorka zastrzegła w pkt. 15.8, że opinia może być wykorzystana do celu dla którego została sporządzona przez okres 12 miesięcy od daty jej sporządzenia chyba że wystąpiły zmiany uwarunkowań prawnych lub istotne zmiany czynników wpływających na ceny nieruchomości lub uległ zmianie stan nieruchomości. W przypadku jakichkolwiek zmian niezbędne jest dokonanie aktualizacji operatu szacunkowego, a przed wykorzystaniem po upływie 12 miesięcy od daty sporządzenia niezbędne jest potwierdzenie jego aktualności przez jego autora. Z kolei w dniu 7 marca 2012 roku biegła złożyła przed Sądem wyjaśnienia, podtrzymując treść pisemnej opinii. Zatem określenie wartości nieruchomości objętych wnioskiem w oparciu o treść wskazanej wyżej opinii, dokonane zaskarżonym postanowieniem z dnia 7 maja 2013 roku, uznać należy za wadliwe i naruszające dyspozycję wyżej wskazanej normy prawnej. W tej sytuacji na rozprawie apelacyjnej w dniu 5 lutego 2014 roku Sąd Okręgowy postanowił zwrócić się do biegłej J. M. (2) o potwierdzenie aktualności sporządzonego w sprawie operatu szacunkowego, a w razie stwierdzenia jego nieaktualności o ponowne oszacowanie wartości nieruchomości. W dniu 28 maja 2014 biegła sporządziła opinię, która określała aktualną wartość nieruchomości ( k. 380 – 430 akt). Opinia została zakwestionowana zarówno przez wnioskodawcę jak i przez uczestniczkę postępowania. Uczestniczka postępowania wskazała na błąd rachunkowy oraz pominięcie przez biegłą okoliczności wynikającej z zapisów zawartych w KW nieruchomości (...), a dotyczącej służebności mieszkania na rzecz L. M.. Z kolei wnioskodawca zakwestionował metodologię przyjęta przez biegłą w części obejmującej określenie wartości działek (...). Ustosunkowując się do zarzutów uczestników postępowania zawartych w pismach procesowych, biegła uznała za trafny zarzut zainteresowanej dotyczący błędu rachunkowego i skorygowała w tym zakresie opinię. Równocześnie biegła przyznała, że prawo dożywocia ma wpływ na wartość nieruchomości. W dalszej części opinii biegła wyliczyła wartość tego prawa, przy uwzględnieniu ilości lat pozbawienia właściciela mieszkania dochodów z części mieszkania, wysokości stopy dyskontowej i rocznego dochodu z wynajmu mieszkania. Łącznie – w ocenie biegłej – wartość szacowanego prawa zamyka się kwotą 69.780,53 złote. Nadto biegła wskazała – odnosząc się do zarzutów wnioskodawcy – że zgodnie ze sztuką przy wycenie wartości nieruchomości posługiwała się transakcjami uzyskanymi z rynku w okresie dwóch lat wstecz od daty wydania opinii. Opisując wyceniane nieruchomości wyraźnie określono, iż działki (...) nie posiadają dobrego dojazdu, położenie i lokalizacja jest niekorzystna, a uwarunkowania terenowe utrudniają swobodne zagospodarowanie gruntu, dlatego otrzymały one ocenę średnią dla położenia i przeciętną dla dostępności komunikacyjnej. Podkreśliła biegła, że opinia z dnia 28 lutego 2014 roku nie jest opinią uzupełniającą dla poprzedniej, ani też jej aktualizacją. Z uwagi na upływ czasu koniecznym było wykonanie nowej wyceny wraz z całą nową analizą rynku, odzwierciedlającą aktualne preferencje nabywców wraz z nowymi transakcjami porównawczymi. Ostatecznie biegła określiła wartość nieruchomości objętych wnioskiem na łączną kwotę 277.157,70 złotych ( k. 460 akt). Uczestniczka nie zakwestionowała treści opinii uzupełniającej bieglej, natomiast wnioskodawca podniósł, że służebność mieszkania najprawdopodobniej wygasła, dodatkowo wskazując na zawyżenie wskazanej przez biegłą kwoty możliwej do osiągnięcia z tytułu najmu części nieruchomości. Na rozprawie apelacyjnej w dniu 12 lutego 2015 roku wnioskodawca podtrzymał swoje stanowisko domagając się uzupełniającego wysłuchania biegłej na okoliczności związane ze stanem nieruchomości oraz wykonywania służebności, a także przeprowadzenia dowodu z przesłuchania uczestników, celem ustalenia czy służebność jest wykonywania. Sąd Okręgowy oddalił wnioski dowodowe złożone przez wnioskodawcę. W ocenie Sądu II instancji opinia biegłej nie wymaga jej uzupełniania lub wyjaśnienia w zakresie okoliczności podnoszonych przez wnioskodawcę. Biegła przed sporządzeniem opinii dokonała oględzin nieruchomości, co znalazło odzwierciedlenie w treści opinii, a wnioski zawarte w opinii z uwagi na ich stopień stanowczości i konsekwencji nie wymagają uzupełnienia w żadnym zakresie. Wniosek w przedmiocie przeprowadzenia dowodu z przesłuchania uczestników postępowania w istocie swej zmierzał do wykazania, że służebność mieszkania nie jest wykonywana i - jak to określił wnioskodawca – prawdopodobnie wygasła. W ocenie Sądu Okręgowego brak postaw do ustalania w ramach niniejszego postępowania czy służebność jest wykonywana i czy istnieją przesłanki do uznania, iż służebność wygasła, w szczególności wobec istnienia wpisów w księdze wieczystej. Bez wątpienia ujawnienie w księdze wieczystej nieruchomości faktu istnienia służebności wpływa na cenę tejże nieruchomości. Skoro zatem w dacie zamknięcia rozprawy nieruchomość obciążona była służebnością okoliczność tę należy uwzględnić przy ustalaniu wartości nieruchomości. Wobec powyższego wniosek o przeprowadzenie dowodu z przesłuchania uczestników postępowania na okoliczności wskazane powyżej został oddalony, jako że okoliczności na które dowód miał być przeprowadzony są nieprzydatne dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie.

Reasumując powyższe, wartość nieruchomości objętych majątkiem wspólnym wnioskodawcy i uczestniczki postępowania, określono w oparciu o niebudzącą wątpliwości Sądu Okręgowego wycenę z dnia 28 maja 2014 roku, uzupełnioną w dniu 12 sierpnia 2014 roku.

Pozostałe zarzuty apelacji – w ocenie Sądu II instancji – jako chybione nie mogą odnieść spodziewanego przez skarżącą skutku. W szczególności brak jest podstaw do uwzględnienia wniosku skarżącej o ustalenie nierównych udziałów zainteresowanych w majątku wspólnym. Sąd Rejonowy prawidłowo przeanalizował przesłanki uzasadniające uwzględnienie wniosku w tym zakresie, dochodząc do trafnej konkluzji o braku podstaw do zastosowania normy art. 43 § 2 zdanie 1 krio. Ocenę dokonaną w tym zakresie przez Sąd I instancji, Sąd Okręgowy w pełni aprobuje i przyjmuje za swoją. Przypomnieć w tym miejscu wypada, że warunkiem ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest łączne spełnienie dwóch przesłanek: istnienie ważnych powodów i przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego w różnym stopniu. Ważne powody ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym zachodzą nie w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz przede wszystkim wówczas, gdy jedno z małżonków, przeciwko któremu skierowane jest żądanie ustalenia nierównych udziałów, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych. Nie aprobuje Sąd Okręgowy stanowiska prezentowanego przez skarżącą, że przy ustaleniu stopnia przyczynienia się każdego z małżonków do powstania majątku wspólnego nie można pominąć nabycia przez jedno z nich przedmiotów majątkowych w drodze darowizny, które z mocy postanowienia darczyńcy weszły do majątku wspólnego. W ocenie Sądu II instancji, biorąc pod uwagę wynik postępowania dowodowego w sprawie, nie sposób przyjąć by to nadzwyczajne działania skarżącej doprowadziły do dokonania darowizny na rzecz małżonków, a tylko takie ustalenia mogłyby prowadzić do uwzględnienia wniosku uczestniczki postępowania. Zatem w ocenie Sądu Okręgowego udziały zainteresowanych w majątku wspólnym są równe zgodnie z zasadą wyrażoną w dyspozycji art. 43 § 1 krio.

Także zarzut naruszenia dyspozycji art. 212 § 2 kc w ocenie Sądu Okręgowego – przy uwzględnieniu przebiegu postępowania w niniejszej sprawie – uznać należy za chybiony. Podkreślenia wymaga, że Sąd Rejonowy dokonał podziału majątku uwzględniając konsekwentne, jednoznaczne i zgodne stanowisko zainteresowanych. Nie może budzić wątpliwości trafność rozstrzygnięcia w tym zakresie. Nie miał Sąd Rejonowy obowiązku z urzędu ustalać możliwości dokonania podziału nieruchomości skoro sami zainteresowani nie wyrażali woli dokonania podziału w taki sposób, nie składali też wniosków dowodowych w tym zakresie. Uwzględniając zatem zgodne stanowisko uczestników postępowania w dacie zamknięcia rozprawy, prawidłowo dokonał Sąd I instancji podziału składników majątku wspólnego zainteresowanych.

Reasumując powyższe, zaskarżone postanowienie podlegało zmianie w części dotyczącej wartości składników majątku wspólnego określonych w punktach 1a i 1b. Konsekwencją powyższego jest także zmiana wysokości dopłaty obciążającej skarżącą na rzecz wnioskodawcy. Łączna wartość majątku wspólnego zamykała się kwotą 281.157,70 złotych, zatem udział każdego z małżonków wynosił kwotę 140.578,85 złotych. Wnioskodawca uzyskał składniki majątku o wartości 83.390,40 złotych, zatem dopłata w tym zakresie wynosi 57.188,45 złotych. Taką też kwotę zasądzono od uczestniczki postępowania na rzecz wnioskodawcy, zmieniając tym samym punkt 3 zaskarżonego postanowienia. Termin płatności zasądzonej kwoty ustalono do dnia 31 stycznia 2016 roku. W ocenie Sądu Okręgowego bez mała roczny termin pozwoli skarżącej na zgromadzenie stosownych środków, celem dokonania zapłaty na rzecz wnioskodawcy.

Z tych przyczyn we wskazanym powyżej zakresie postanowienie zostało zmienione, stosownie do dyspozycji art. 386 § 1 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc.

Dalej idąca apelacja została oddalona na zasadzie art. 385 kpc w zw. z art. 13 § 2 kpc.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosownie do treści art. 520 § 1 kpc, jako że w sprawie o podział majątku wspólnego uczestnicy postępowania są w równym stopniu zainteresowani w wyniku postępowania. Dlatego wnioski obu zainteresowanych o zwrot kosztów postępowania odwoławczego zostały oddalone.

Nadto – z mocy powołanego wyżej przepisu - w równym stopniu obciążono uczestników postępowania nieuiszczonymi kosztami opinii biegłej, poniesionymi w postępowaniu odwoławczym.

SSR ( del.) Roman Troll SSO Arkadia Wyraz – Wieczorek SSO Anna Hajda