Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 października 2017 roku

Sąd Okręgowy w Gliwicach I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Tadeusz Trojanowski
Protokolant:	sekretarz sądowy Anna Szpręgiel

po rozpoznaniu w dniu 10 października 2017 roku w Gliwicach

sprawy z powództwa T. B. i D. B.

przeciwko Spółce (...) S.A. z siedzibą w B.

o naprawienie szkody

1.  zasądza od pozwanej Spółki (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz powodów kwotę 484.126,41 (czterysta osiemdziesiąt cztery tysiące sto dwadzieścia sześć 41/100) złotych z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 czerwca 2016 roku do dnia zapłaty;

2.  w pozostałym zakresie powództwo oddala;

3.  zasądza od pozwanej Spółki (...) S.A. z siedzibą w B. na rzecz powodów kwotę 10.427,55 (dziesięć tysięcy czterysta dwadzieścia siedem 55/100) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  nakazuje pobrać od pozwanej Spółki (...) S.A. w B. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Gliwicach kwotę 28.205,80 (dwadzieścia osiem tysięcy dwieście pięć 80/100) złotych tytułem części nieuiszczonych kosztów sądowych;

5.  odstępuje od obciążania powodów nieuiszczonymi kosztami sądowymi.

SSO Tadeusz Trojanowski

Sygn. akt I Cgg 10/16

UZASADNIENIE

Powodowie T. B. oraz D. B. wnieśli ostatecznie o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanej Spółki (...) S. A. w B. kwoty 560 000 zł z odsetkami od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty oraz obciążenie pozwanej kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazali, iż są właścicielami nieruchomości położonej w P. przy ul. (...). W związku z zaobserwowaniem szkód pochodzenia górniczego zgłosili szkody u pozwanej która po oględzinach potwierdziła fakt zaistnienia szkód i zaproponowała pozwanym zawarcie ugody poprzez zapłatę kwoty 76 900 zł tytułem utraty wartości pochylonego budynku mieszkalnego ze wskazaniem że przyjęcie takiej propozycji uniemożliwi prostowanie budynku. Dla powodów propozycja ta jest nie do zaakceptowania tym niemniej podnoszą oni, że pozwana uznała roszczenia co do zasady. Wysokość dochodzonej kwoty wynika z wniosków płynących ze sporządzonej na ich zlecenie opinii prywatnej. Obejmuje ono nadto koszty rozbiórki wszystkich składników majątkowych w przypadku uznania żądania co do restytucji gruntu do stanu sprzed wniesienia na nim budynku. Szkody objęte pozwem są już trzecim z kolei postępowaniem; dwa poprzednie zostały załatwione ugodowo. Ostatecznie na rozprawie powodowie oświadczyli, iż na dochodzoną kwotę składa się wyliczona przez biegłego kwota 518 167, 13 oraz różnica między wartością rynkową działki bez urządzeń a ze szkodami górniczymi a wartością działki bez urządzeń a szkód górniczych (k. 481).

Pozwana w odpowiedzi uznała roszczenie do kwoty 76 900 zł tak jak w postępowaniu ugodowym z tytułu odszkodowania z tytułu utraty wartości nieruchomości powodów oraz wniosła o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie oraz obciążenie powodów kosztami procesu.

W uzasadnieniu wskazała, iż roszczenie powodów w zakresie przekraczającym uznanie powództwa jest nieuzasadnione. Pozwana podniosła, iż na skutek uaktywnienia się uskoków w górotworze na powierzchni nieruchomości wytworzył się próg terenowy a budynek mieszkalny uległ pochyleniu. Budynek ten został w przeszłości należycie zabezpieczony przed wpływami eksploatacji górniczej a pozwana dokonała zwrotu kosztów tego zabezpieczenia. Uszkodzeniu uległy jedynie elementy wykończeniowe budynku co nie stwarza zagrożenia dla bezpieczeństwa mieszkańców. Stąd taka a nie inna propozycja ugodowa z zastrzeżeniem możliwości wypłacenia odszkodowania uzupełniającego w razie powstania dalszych szkód. Budynek mimo pochylenia nie stracił swoich walorów użytkowych i zasadnym jest wyłącznie wypłacenie odszkodowania w wysokości wskazywanej przez pozwaną. Powodowie z własnego wyboru kupili nieruchomość na terenie objętym eksploatacją górniczą.

Sąd ustalił:

Powodowie są właścicielami we wspólności ustawowej małżeńskiej nieruchomości położonej w P. przy ul. (...) dla której Sąd Rejonowy w Gliwicach prowadzi księgę wieczystą (...).

W przeszłości na nieruchomości powodów ujawniały się szkody pochodzenia górniczego. Były ona naprawiane w trybie ugodowym – ugody zawierano w październiku 2011 roku oraz marcu 2014 roku. W dniu 9 lutego 2016 roku powodowie złożyli kolejny wniosek o naprawę szkód górniczych.

Pozwana w piśmie z 20 stycznia 2016 roku zaproponowała powodom naprawę szkód poprzez zapłatę jednorazowego odszkodowania w kwocie odpowiadającej wysokości utraty wartości pochylonego budynku z tym, że przyjecie propozycji wyklucza naprawę szkody poprzez rektyfikację budynku w przyszłości. Powodowie w odpowiedzi w piśmie z 2 lutego 2016 roku oświadczyli, iż propozycja ich jest nie do zaakceptowania i wnieśli o wycenę szkód oraz wypłatę stosownego odszkodowania.

W dniu 14 marca 2016 roku odbyły się na nieruchomości powodów oględziny w trakcie których odnotowano szereg szkód związanych z ruchem zakładu górniczego.

Pismem z 9 maja 2016 roku powodowie wezwali pozwaną do zapłaty kwoty 618 310, 91 zł w tym VAT z tytułu odszkodowania za wszystkie składniki majątkowe a nadto do wykupu działki na której są one posadowione po cenie rynkowej 150 zł/m2 – do dnia 31 maja 2016 roku.

Pismem z 19 maja 2016 roku pozwana odmówiła zapłaty kwoty 618 310, 91 zł podtrzymując jednocześnie propozycję zapłaty odszkodowania w wysokości 76 900 zł oraz koszty remontu ogrodzenia frontowego, nawierzchni z kostki i nawierzchni gruntowej w wysokości 4548, 23 zł.

W toku procesu w wyniku oględzin przeprowadzonych na potrzeby dowodu z opinii biegłego ustalono, iż na nieruchomości występują następujące szkody pochodzenia górniczego:

- w budynku mieszkalnym: wychylenie bryły z pionu, deformacja tarasu zewnętrznego z płytek betonowych ozdobnych, pęknięcia cokołu budynku obłożonego płytkami klinkierowymi, zarysowanie obrzeży otworów okiennych, deformacja bramy garażowej z powodu wychylenia budynku, klinowanie drzwi wejściowych, odejście okładziny ściennej w holu, odejście cokolika z płytek w garażu, pęknięcia płytek na ścianie w łazience, na posadzce w holu na parterze, w progu wejścia do kuchni, pod schodami oraz na podłodze w kotłowni; zarysowania poprzeczne sufitu oraz ścian; pęknięcie płyty marmurowej obudowy kominka; zacieki na nadprożu okiennym, deformacja drzwi wejścia do ogrodu; zarysowania ścian w narożnikach na klatce schodowej; pęknięcie ściany działowej południowej i nadproża drzwiowego przechodzące do gabinetu; spękanie ściany kominowej oraz faset i ściany podokiennej w sypialni; pęknięcia faset w garderobie; brak odpływu z wanny oraz głuche tynki w pasie przypodłogowym w łazience; zarysowanie ściany podokiennej w pokoju córki; zarysowanie fasety ściany frontowej w pokoju gościnnym;

- w budynku gospodarczo – garażowym – niewielkie pochylenie poniżej 10 ‰; deformacja posadzki w garażu z kostki betonowej, deformacja bramy garażowej; deformacja konstrukcji budynku w miejscu osadzenia bramy; deformacja kalenicy dachu; odejście parapetu okiennego zewnętrznego;

- w altanie – niewielkie pochylenie 10‰; deformacja drewnianej podłogi;

- w ogrodzeniu frontowym – deformacja oraz wychylenie z pionu słupków ogrodzenia;

- w ogrodzeniu z siatki – pochylenie słupków, obwiśnięcie siatki, deformacja puzli cokołu;

- na placu z kostki – deformacja placu z kostki;

- w miejscu na basen – deformacja placu z kostki;

- w ogrodzie – deformacja nieciągła o charakterze uskoku terenu i kierunku N-S;

- w wędzarniku – niewielkie pochylenie poniżej 10 ‰; pęknięcie paleniska z cegły klinkierowej.

Biegły opiniujący w sprawie wskazał sposób naprawy ujawnionych uszkodzeń. Koszt naprawy (rektyfikacji) budynku mieszkalnego określono na 358 641, 55 zł netto tj. 387 332, 87 zł brutto a z uwzględnieniem wskaźnika 30% z uwagi na poziomowanie w poziomie parteru na 358 742, 97 zł netto tj. 387 442, 11 zł brutto. Koszty towarzyszące (przeprowadzka; ochrona budynku na 6 miesięcy, najem domu na 6 miesięcy) określono ostatecznie na 61400 zł (k. 237, 375). Koszty rektyfikacji wraz z naprawą szkód w budynku oraz kosztami najmu określono na 387 387, 64 zł brutto (k. 237). Koszty naprawy budynku gospodarczo – garażowego ustalono na 6157, 38 zł brutto; ogrodzenia frontowego na 3586, 30 zł brutto; ogrodzenia z siatki 6400, 49 zł brutto; utwardzonego placu 23 360, 98 zł; altana 915, 44 zł brutto; ogród 13 121, 05 zł brutto; wędzarnik 964, 04 zł brutto. Łączny koszt naprawy wszystkich obiektów znajdujących się na nieruchomości powodów określono na 403 005, 82 zł netto tj. 441 893, 32 zł brutto. Wartości aktualne obiektów tj. wartości odtworzeniowe pomniejszone o stopień naturalnego zużycia określono na: budynek mieszkalny 359 563 zł; budynek gospodarczo – garażowy 41 830, 22 zł; altana 4700, 70 zł; ogrodzenie frontowe 12 229, 50 zł; ogrodzenie z siatki 23 884, 74 zł; utwardzony plac z kostki 31 878 zł; wędzarnik 2301, 77 zł – łącznie wartość wszystkich obiektów określono na 476 387, 93 zł. W toku opiniowania uzupełniająco ustalono wartość odtworzeniową przydomowej oczyszczalni ścieków na kwotę 7626 zł netto. Uwzględniając stopień jej zużycia na 17.5% jej wartość techniczna wynosi 6291, 45 zł netto tj. 7738, 48 zł brutto. Ostatecznie łączne koszty naprawy wszystkich obiektów wynoszą 420 405, 82 zł netto tj. 460 685, 32 zł brutto. Wartość aktualna z kolei wynosi 484 126, 41 zł. Wartość aktualna z kosztami rozbiórki budynku mieszkalnego (28 976, 50) oraz budynku gospodarczo garażowego (5064, 32 zł) wynosi 518 167, 13 zł. Wartość rynkową działki biegły określił na około 190 000 zł.

(dowody: odpis księgi wieczystej k. 6 – 10; ugody k. 20 – 21; protokół z oględzin k. 14 – 15; korespondencja przedprocesowa k. 16 - 19; opinia prywatna k. 36 - opinia zasadnicza biegłego k. 225 - 338; pierwsza opinia uzupełniająca biegłego k. 373 - 390 druga opinia uzupełniająca biegłego k. 453 - 459;)

Sąd zważył:

Roszczenia powodów zasługiwały na częściowe uwzględnienie. Strona pozwana nie kwestionowała swojej odpowiedzialności tj. przyznała, iż w obszarze posadowienia nieruchomości powodów prowadzi działalność górniczą a nieruchomość ta została na skutek tej działalności uszkodzona. Sporna była natomiast wysokość należnego odszkodowania. Z uwagi na datę ujawnienia się szkód (rok 2016) do ich naprawy stosuje się przepisy Prawa geologicznego i górniczego z 2011 roku. Zgodnie z art. 145 tej ustawy Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do naprawiania szkód, o których mowa w art. 144 ust. 1 i 2 (spowodowane ruchem zakładu górniczego), stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Pozwana odpowiada zatem na zasadzie ryzyka (art. 435 kc w zw. z art. 145 prgg z 2011 roku) tj. niezależnie od winy oraz za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 par. 1 kc w zw. z art. 145 prgg). W myśl art. 363 par. 1 K.c. naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu. W sprawie bezspornym było, iż co do zasady zachodzą przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej – na nieruchomości powodów są szkody i są one spowodowane działalnością górniczą pozwanej.

Z opinii biegłego ds. budownictwa która w ocenie Sądu została należycie uzupełniona oraz wyjaśniona i której strony ostatecznie nie zakwestionowały wynika, iż Ostatecznie łączne koszty naprawy wszystkich obiektów wynoszą 420 405, 82 zł netto tj. 460 685, 32 zł brutto. Ich wartość aktualna tj. wartość techniczna pomniejszona o stopień naturalnego zużycia z kolei wynosi 484 126, 41 zł. Wartość aktualna z kosztami rozbiórki budynku mieszkalnego (28 976, 50) oraz budynku gospodarczo garażowego (5064, 32 zł) wynosi 518 167, 13 zł. Pomijając koszty rozbiórki wartość techniczna pomniejszona o stopień naturalnego zużycia nieznacznie przewyższa koszty naprawy. W takiej sytuacji nie ma zastosowania zdanie drugie art. 363 par. 1 kc. W ocenie Sądu ma ono zastosowanie gdyby powodowie jako wierzyciele (poszkodowani) wybrali sposób naprawienia szkody poprzez restytucję. Marginalnie wskazać należy, iż rozmiary pochyleń budynku mieszkalnego oraz przyrosty tych nachyleń wskazują, iż uskok na którym posadowiono budynek jest w dalszym ciągu aktywny a co za tym idzie restytucja nie doprowadzi do definitywnego zaprzestania dewastowania nieruchomości powodów. W niniejszej sprawie Sąd był zatem związany wyborem przez powodów sposobu naprawienia szkody poprzez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. W ocenie Sądu sumę adekwatną, należną powodom z tytułu odszkodowania stanowi kwota stanowiąca wartość aktualną wszystkich składników majątkowych tj. 484 126, 41 zł i taką kwotę Sąd zasądził na rzecz powodów tytułem odszkodowania za szkody w tychże składnikach majątkowych. Sąd zatem rozpoznawał żądanie zgłoszone pierwotnie w pozwie mimo, iż strona powodowa do ostatniej chwili usiłowała przekształcić powództwo i zgłosić roszczenia z tytułu utraty wartości działki mimo, iż strona powodowa znała tezę, na jaką dopuszczono dowód z opinii biegłego a co za tym idzie wiedziała na jakie okoliczności opinia będzie sporządzona, jakie zagadnienia rozstrzygała a tym samym jakie żądanie Sąd zamierza rozpoznawać. Fakt rozpoznania żądania pierwotnego nie pozbawia powodów możliwości dochodzenia innego rodzaju roszczeń.

Oddaleniu podlegało żądanie z tytułu kosztów rozbiórki. Poza sporem pozostaje, iż co do zasady koszty rozbiórki budynku, (…) stanowią element odszkodowania należnego poszkodowanemu ruchem zakładu górniczego. Stosownie do art. 361 § 2 k.c. odszkodowanie nie może przewyższać poniesionej szkody, zaś rozmiar szkody wyznacza uszczerbek w majątku poszkodowanego spowodowany zdarzeniem, które wywołało szkodę. Powodowie nie rozebrali budynku, jak dotąd nie została wydana decyzja, nakazująca im rozbiórkę budynku (w trybie art. 67 ust. 1 Prawa budowlanego). Nie wystąpili o wydanie pozwolenia na rozbiórkę budynku (w trybie art. 32-34 Prawa budowlanego). W tej sytuacji szkoda w ich majątku jeszcze nie powstała, a roszczenie o jej naprawienie nie stało się wymagalne. W chwili zamykania rozprawy wszystkie składniki majątkowe, których koszty rozbiórki powodowie zgłosili, w dalszym ciągu znajdowały się na działce powodów. Ich rozbiórka nie nastąpiła a co za tym idzie powodowie faktycznie kosztów rozbiórki jeszcze nie ponieśli. Roszczenie o koszty rozbiórki nie istnieje, jeszcze nie powstało, a w najlepszym razie jest ono przedwczesne. W razie dokonania rozbiórki powodowie będą mogli dochodzić jej kosztów w odrębnym procesie. Powyższe okoliczności uzasadniały oddalenie powództwa w pozostałym zakresie (wyrok SA w Katowicach z 19 lutego 2016 roku, I ACa 1003/15).

Zasądzona kwota obejmuje podatek VAT. Za dopuszczalnością doliczenia podatku VAT do odszkodowania przemawia bogate orzecznictwo sądów powszechnych w tym sądów położonych na obszarze apelacji (zob. np. w sprawie V ACa 391/16).. Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji. O odsetkach orzeczono na zasadzie art. 481 Kodeksu cywilnego. O kosztach procesu orzeczono na zasadzie art. 100 kpc. O kosztach sądowych orzeczono na zasadzie art. 113 ust. 1 uoksc oraz art. 113 ust. 3 uoksc.