Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 13 września 2024r. organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. odmówił ubezpieczonemu H. B. przeliczenia emerytury na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej, w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r., gdyż wyrok ten nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw, a zatem brak jest podstaw do przeliczenia emerytury na podstawie tego przepisu.

Ubezpieczony w odwołaniu od decyzji domagał się jej zmiany w całości przez przeliczenie przyznanego mu świadczenia, a także o wypłatę stosownego wyrównania.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu skarżonej decyzji. Organ rentowy wskazał nadto, że nie zachodzą przesłanki do przeliczenia emerytury w trybie art. 114 ustawy emerytalnej.

Sąd Okręgowy ustalił:

Decyzją z 6 września 2013r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu H. B. (ur. (...)) prawo do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy
w warunkach szczególnych, od 1 listopada 2012r., tj. od miesiąca zgłoszenia wniosku o to świadczenie. Wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 53, ustawy emerytalnej.

Natomiast decyzją z 30 maja 2014r., ZUS przeliczył odwołującemu wysokość emerytury od 1 czerwca 2014r. Wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 25 – 26 ustawy emerytalnej.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji, zewidencjonowanego na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego:

- kwota składek zewidencjonowanych na koncie z uwzględnieniem waloryzacji 113.466,21 zł,

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 524.669,19 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 234,40 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 3.055,12 zł.

Decyzją z 18 lipca 2016r. organ rentowy przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego od 1 lipca 2016r., to jest od miesiąca zgłoszenia wniosku emerytalnego.

Wysokość emerytury została obliczona na podstawie art. 25 – 26 ustawy emerytalnej.

Do obliczenia emerytury przyjęto kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji, zewidencjonowanego na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Podstawa obliczenia emerytury podlegała pomniejszeniu o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, które ustalono na dzień osiągnięcia wieku emerytalnego:

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego wynosi 557.167,61 zł,

- suma kwot pobranych emerytur wynosi 129.506,90 zł,

- średnie dalsze trwanie życia wynosi 208,50 m-cy,

- wyliczona kwota emerytury wynosi 3.225,50 zł.

W dniu 4 września 2024r. ubezpieczony wystąpił z wnioskiem o ponowne przeliczenie emerytury z uwagi na orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego.

W załatwieniu tego wniosku, organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję odmowną.

Powyższe Sąd ustalił jako okoliczności bezsporne, jednoznacznie wynikające
z dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego H. B. nie zasługuje na uwzględnienie.

W rozpoznawanej sprawie kwestia sporna sprowadzała się do ustalenia czy w sprawie zachodzą przesłanki do przeliczenia emerytury na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej,
z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r. sygn. SK 140/20. Organ rentowy zaskarżoną decyzją odmówił takiego przeliczenia, gdyż wyrok ten nie został do chwili obecnej ogłoszony.

W pierwszej kolejności przypomnieć należy, że art. 190 ust. 4 Konstytucji wskazuje, iż orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego stanowi samodzielną i szczególną podstawę wznowienia postępowania wymienioną expressis verbis w przepisach regulujących postępowanie zarówno sądowe, jak i administracyjne (art. 145a k.p.a.). Stosownie do art. 124 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tj. Dz.U. z 2023r., poz. 1251, ze zm.) w postępowaniu w sprawach o świadczenia określone
w niej stosuje się przepisy kodeksu postępowania administracyjnego chyba, że ustawa stanowi inaczej. Przepisem, który może stanowić podstawę do wzruszenia decyzji organu rentowego wydanej w oparciu o akt normatywny uznany orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego za niezgodny z Konstytucją, jest art. 145a k.p.a., w myśl którego można żądać wznowienia postępowania w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja (§ 1), a w sytuacji określonej w § 1 skargę o wznowienie postępowania wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Zgodnie z art. 190 ust. 1, 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne (ust.1). Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawach wymienionych w art. 188 podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" (ust.2). Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego wchodzi w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów (ust. 3).

W rozpoznawanej sprawie ubezpieczony domaga się wznowienia postępowania
i następnie przeliczenia świadczenia w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego
z 4 czerwca 2024r. sygn. SK 140/20. W wyroku tym Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 25 ust. 1b ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251, ze zm.) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrok ten jednak do chwili obecnej nie został ogłoszony, a zatem słusznie organ rentowy stwierdził, że brak jest podstaw do przeliczenia świadczenia na podstawie art. 114 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z ust. 1 tego przepisu w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję
i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli:

1) po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość;

2) decyzja została wydana w wyniku przestępstwa;

3) dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe;

4) decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia w błąd organu rentowego przez osobę pobierającą świadczenie;

5) decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone, zmienione albo stwierdzono jego nieważność;

6) przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.

W orzecznictwie prezentowany jest pogląd, że art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej może stanowić podstawę wzruszenia (na wniosek lub z urzędu) decyzji wydanej w sprawie emerytalnej również z powodu późniejszego uznania niezgodności z Konstytucją normy prawnej, stanowiącej podstawę rozstrzygnięcia tą decyzją. Zgodnie z powołanym przepisem w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli: po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Złożenie wniosku w tym trybie, jak
i rozstrzygnięcie z urzędu, o ile działa na korzyść ubezpieczonego nie jest ograniczone żadnym terminem i nastąpić może w każdym czasie. W szczególności nie znajduje ono ograniczeń wynikających z art. 145a § 2 k.p.a., czy z art. 146 § 1 k.p.a. (por. m.in. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 3 czerwca 2020r., III AUa 27/20, Lex nr 3425629).
W sytuacji jednak, gdy wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024r. nie dotyczy sytuacji ubezpieczonego, o czym mowa powyżej, i stąd nie jest okolicznością mającą wpływ na wysokość ustalonego świadczenia emerytalnego, nie ma także możliwości wzruszenia postępowania w trybie powołanego przepisu art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej,
w wypadku gdy wyrok ten nie nabrał mocy obowiązującej, poprzez jego prawidłową publikację.

Na marginesie Sąd zwraca uwagę, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego, na który powołuje się odwołujący, wprost przewiduje, iż dotyczy on osób, które złożyły wniosek
o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012r. Tymczasem ubezpieczony po raz pierwszy wniosek o rozpoznanie jego uprawnień do emerytury, złożył po tej dacie, bo w listopadzie 2012r.

W konsekwencji Sąd, na mocy art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie jako bezzasadne.

(-) Sędzia Grażyna Łazowska