Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

UZASADNIENIE

Decyzją z 03 lipca 2024 r. nr (...) organ rentowy Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. działając na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 w zw. z art. 68 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stwierdził, że ubezpieczony M. Z. jako pracownik u płatnika składek (...) Sp. z o.o. nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu oraz wypadkowemu od 23 stycznia 2024 r. do 21 kwietnia 2024 r. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że okoliczności sprawy budzą uzasadnione wątpliwości czy zgłoszenie ubezpieczonego do ubezpieczeń społecznych od 23 stycznia 2024 r. w istocie miało na celu realizację interesów płatnika składek i wykonywania pracy za wynagrodzeniem, czy jedynie uzyskanie przez ubezpieczonego wysokiego świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, po krótkim czasie od podjęcia pracy. Zdaniem organu rentowego taka sytuacja zmierza wprost do świadomego osiągnięcia nieuzasadnionych korzyści z systemu ubezpieczeń społecznych kosztem innych osób i przemawia za uznaniem zawartej umowy za nieważną.

Z powyższą decyzją nie zgodził się ubezpieczony. Wniósł odwołanie, w którym domagał się uwzględnienia odwołania oraz zmianę przedmiotowej decyzji organu rentowego. W uzasadnieniu odwołujący wskazał, iż z uwagi na niezależne od niego okoliczności musiał zająć się dziećmi oraz żoną wobec czego nie miał możliwości świadczyć pracy u płatnika.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm prawem przepisanych. Nadto, organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

(...) sp. z o.o. poparł stanowisko organu rentowego.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) sp. z o.o. jest firmą świadczącą specjalistyczne usługi dla przemysłu.

M. Z. zawarł z (...) sp. z o.o. umowę o pracę na okres próbny od 22 stycznia 2024 r. do 21 kwietnia 2024 r.

Dnia 22 stycznia 2024 r. odwołujący rozpoczął pracę o godzinie 7:30, na początku przeszedł szkolenie z zakresu BHP, następnie odebrał odzież roboczą, po czym został oprowadzony po warsztacie oraz pomieszczeniach socjalnych, na koniec razem z kilkoma innymi pracownikami pracował przy czyszczeniu odkurzacza przemysłowego oraz wykonywał prace porządkowe hali.

Dnia 23 stycznia 2024 r. odwołujący był nieobecny w pracy. Pracodawca udzielił mu urlopu bezpłatnego. Odwołujący skorzystał z urlopu bezpłatnego z uwagi na konieczność udziału w uroczystościach pogrzebowych.

Następnie w dniach od 24 do 25 stycznia 2024 r. był nieobecny wobec przedłożonego zaświadczenia o orzeczonej czasowej niezdolności do pracy.

Za okres od 26 stycznia do 21 marca 2024 r. nieobecność odwołującego była usprawiedliwiona zaświadczeniem lekarskim o sprawowaniu opieki nad małoletnim dzieckiem. Żona odwołującego po stracie dziecka leczy się (...), jej stan zdrowia ulega częstym wahaniom. Odwołujący razem z żoną wychowuje dwójkę dzieci w wieku(...) lat i(...) lat.

W okresie od 22 marca do 06 maja 2024 r. odwołujący był nieobecny wobec przedłożonego zaświadczenia o orzeczonej czasowej niezdolności do pracy.

Umowa o pracę została rozwiązana z upływem okresu na jaki była zawarta dnia 21 kwietnia 2024 r.

Powyższe Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zawartej w aktach organu rentowego, aktach osobowych ubezpieczonego, listy obecności, zeznań ubezpieczonego złożonych na rozprawie w dniu 22 stycznia 2025 r. (k. 40-42).

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołującego M. Z. uznając je za spójne, logiczne i konsekwentne. Z zeznań wynika, iż odwołujący przystąpił do realizacji umowy o pracę w dniu 22 stycznia 2024 r., a jego nieobecność od dnia 23 stycznia 2024 roku była usprawiedliwiona. Odwołujący szczegółowo opisał czynności wykonywane dnia 22 stycznia 2024 r., opisał pracowników z którymi pracę wykonywał na tyle na ile było możliwe z punktu widzenia odwołującego zidentyfikowanie tych pracowników. Płatnik składek nie wnioskował w charakterze świadków opisanych przez ubezpieczonego pracowników, a Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował tego, że w dniu 22 stycznia 2024 r. odwołujący faktycznie przystąpił do pracy i ją wykonywał. Wspomniane zeznania pokrywają się ze zgromadzoną w sprawie dokumentacją, w związku z czym nie ma podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Sąd nie dał wiary zeznaniom świadka D. P. w zakresie w jakim zeznała, że odwołujący po odbyciu szkolenia BHP nie wykonywał pracy, albowiem zeznania pozostają w sprzeczności ze spójnymi zeznaniami odwołującego i dokumentacją przedłożoną przez pracodawcę – listami obecności- z której wynika że odwołujący w dniu 22 stycznia pracował 8 godzin. Zeznania świadka M. N. niewiele do sprawy wniosły, albowiem świadek nie miała wiedzy na temat tego jakie czynności odwołujący wykonywał po zakończeniu szkolenia BHP, natomiast przypuszczenia świadka, że odwołujący pracy nie wykonywał pozostają w sprzeczności z dowodami powołanymi powyżej.

Zgromadzony materiał dowodowy, Sąd uznał za kompletny, wiarygodny i mogący stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie i wydanie rozstrzygnięcia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego M. Z. zasługiwało na uwzględnienie. Zaskarżona decyzja okazała się nieprawidłowa.

Na wstępie należy wyjaśnić, że organ rentowy ma uprawnienia do badania ważności umów w celu stwierdzenia objęcia ubezpieczeniem społecznym pracowników. Zgodnie z art. 68 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U.2019.300 t.j.) zwanej dalej ustawą systemową, do zakresu działania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych należy między innymi stwierdzanie i ustalanie obowiązku ubezpieczeń społecznych. Natomiast przepis art. 83 ust. 1 ustawy daje organowi rentowemu podstawy do prowadzenia postępowania administracyjnego w przedmiocie prawidłowości zgłaszania i przebiegu ubezpieczeń społecznych, co jednoznacznie sprowadza się do badania rzeczywistej treści tytułu podlegania tym ubezpieczeniom (patrz: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 19 stycznia 2012r., III AUa 1539/11; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r., sygn. akt III UK 200/04).

Zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt. 1 i art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 1 ustawy
z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2015r., poz. 121), zwanej dalej ustawą, pracownicy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu. Obowiązkowym ubezpieczeniom pracownicy podlegają od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania (art. 13).

Art. 8 pkt 1 ustawy stanowi, iż za pracownika uważa się osobę pozostającą
w stosunku pracy, z zastrzeżeniem, że jeżeli pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, o których mowa w ust. 11 - dla celów ubezpieczeń społecznych jest traktowany jako osoba współpracująca.

Zgodnie z art. 13, pkt 1 obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają pracownicy od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku.

Jak natomiast stanowi art. 22 § 1 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem.

W tym miejscu wskazać należy, iż wykładnia tego przepisu oraz wykładnia systemowa pozawala na następujące zdefiniowanie stosunku pracy: jest to stosunek prawny, w którym pracownik zobowiązuje się w sposób ciągły i na ryzyko pracodawcy do wykonywania osobiście odpłatnej pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, a pracodawca - do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem. Przyjmuje się przy tym, że cechą stosunku pracy jest podporządkowanie pracownicze jako swoista druga strona kierownictwa pracodawcy. Podporządkowanie (świadczenie pracy podporządkowanej), to "cecha która ma charakter podstawowy, konstrukcyjny dla istnienia stosunku pracy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 23 czerwca 2017 r., sygn. akt III AUa 1174/16).

W niniejszej sprawie sporna była okoliczność, czy M. Z. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 23 stycznia 2024 r. do 21 kwietnia 2024 r. W zaskarżonej decyzji organ rentowy zakwestionował ważność umowy o pracę, podnosząc, iż została ona zawarta pozornie. Jednocześnie organ rentowy nie kwestionował tego, że w dniu 22 stycznia 2024 roku odwołujący świadczył pracę i w tym dniu objął odwołującego obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownika u płatnika (...) sp. z o.o. z siedzibą w G.. Działanie organu rentowego jest zatem niekonsekwentne i niezrozumiałe.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c. nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Jeżeli oświadczenie takie zostało złożone dla ukrycia innej czynności prawnej, ważność oświadczenia ocenia się według właściwości tej czynności.

W ocenie Sądu orzekającego cytowany wyżej przepis art. 83 k.c. nie znajduje zastosowania w niniejszej sprawie.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone przez Sąd jednoznacznie wykazało, że zawarta umowa o pracę dnia 22 stycznia 2024 r. była faktycznie wykonywana. Nie sposób zatem mówić o jej pozorności. Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionował jak wskazano powyżej, że odwołujący wykonywał pracę dnia 22 stycznia 2024 r., gdyż wyłączył odwołującego z ubezpieczeń społecznych dopiero od 23 stycznia 2024 r.

Zgodnie z utrwaloną linią orzecznictwa, pozorność to wada oświadczenia woli polegająca na niezgodności między aktem woli, a jej przejawem na zewnątrz, przy czym strony muszą być zgodne co do tego, aby wspomniane oświadczenie woli nie wywoływało skutków prawnych (por. wyrok Sądu Najwyższego z 23 czerwca 1986 r., I CR 45/86, niepublikowany). Pozorność oświadczenia woli jest wadą szczególnego rodzaju do dotyczą oświadczenia złożonego świadomie i swobodnie dla pozoru drugiej stronie, która o takim oświadczeniu wie i na to się zgadza (por. wyrok Sądu Najwyższego z 08 czerwca 1971 r., II CR 250/71, niepublikowany).

Odwołujący na podstawie umowy wykonywał pracę jeden dzień. W tym dniu przeszedł szkolenie BHP, szkolenie to było organizowane w czasie pracy, na koszt pracodawcy, było obowiązkowe i ściśle związane z obowiązkami odwołującego jako pracownika. Zatem strony przystąpiły do realizacji umowy o pracę i odwołujący rozpoczął świadczenie pracy.

Z uwagi na okoliczności niezależne od odwołującego spowodowane jego trudną sytuacja rodzinną, odwołujący nie stawił się do pracy dnia 23 stycznia 2024 r., a pracodawca w tym dniu udzielił mu urlopu bezpłatnego. Następnie korzystał z przysługującego mu zwolnienia lekarskiego na siebie lub w celu sprawowania opieki nad małoletnimi dziećmi.

Zgodnie z panującym orzecznictwem przepisy prawa nie zawierają żadnych ograniczeń, nie wskazują w jakim czasie może dojść do nawiązania stosunku pracy, ani przez jaki okres powinny być opłacane składki na ubezpieczenia społeczne […]. Sama chęć uzyskania świadczeń z ubezpieczenia społecznego, jako motywacja do podjęcia zatrudnienia, nie świadczy o zamiarze obejścia prawa, podobnie jak i inne cele stawiane sobie przez osoby zawierające umowy o pracę, takie jak chociażby chęć uzyskania środków utrzymania (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 lutego 2013 r., I UK 472/12; z 11 września 2013 r., II UK 36/13; także wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 16 marca 2017 r., III AUa 1003/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 10 lutego 2017 r., III AUa 1270/16; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 05 lipca 2018 r., III AUa 297/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 11 maja 2018 r., III AUa 858/17).

Okoliczność, że odwołujący nie stawił się do pracy od 23 stycznia 2024 roku z usprawiedliwionych powodów, nie stanowi podstawy do uznania zawartej umowy o prace za nieważną. Zatrudnienie odwołującego miało charakter rzeczywisty, odwołujący przystąpił do wykonywania pracy w dniu 22 stycznia 2024 roku i praca wykonywana była w warunkach określonych w art. 22 k.p. Nie wystąpiły żadne okoliczności, które mogłyby wskazywać na pozorność umowy o pracę skutkujące uznaniem jej za nieważną.

W konsekwencji Sąd, w oparciu o art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że stwierdził, iż M. Z. jako pracownik u płatnika składek (...) sp. z o.o. w G. podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu od 24 stycznia 2024 r. do 21 kwietnia 2024 r.

W punkcie 2 sentencji wyroku Sąd na podstawie 477 ¹⁴ § 1 k.p.c oddalił odwołanie w pozostałym zakresie albowiem w dniu 23 stycznia 2024 roku odwołujący korzystał z urlopu bezpłatnego, a zatem nie podlegał ubezpieczeniom społecznym w tym dniu.

(-) Sędzia (del)Magdalena Kimel