Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 czerwca 2017 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach, Wydział VI Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący SSO Marcin Schoenborn

Protokolant Aleksandra Studniarz

przy udziale Aleksandry Mazur-Żwaki

Prokuratora Prokuratury Rejonowej w R.

po rozpoznaniu w dniu 23 czerwca 2017 r.

sprawy Ł. Ś. /Ś./ syna M. i G.,

ur. (...) w R.

oskarżonego z art. 270§1 kk w zw. z art.12 kk, art. 270§1 kk, art. 284§2 kk

na skutek apelacji wniesionej przez oskarżyciela publicznego

od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej

z dnia 14 marca 2017 r. sygnatura akt VI K 487/16

na mocy art. 437 kpk, art. 438 kpk, art. 439 § 1 pkt 9 kpk, art. 632 pkt 2 kpk, art. 624 § 1 kpk

1.  uchyla pkt 4 zaskarżonego wyroku i na mocy art. 17 § 1 pkt 6 kpk umarza postępowanie karne wobec oskarżonego Ł. Ś. o czyn zarzucany mu w punkcie XII aktu oskarżenia stanowiący obecnie wykroczenie z art. 119 § 1 kw z powodu przedawnienia jego karalności i w tej części kosztami procesu w sprawie obciąża Skarb Państwa;

2.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że uchyla rozstrzygnięcie o karze łącznej z pkt 7 i na mocy art. 91 § 2 kk oraz art. 86 § 1 kk łączy oskarżonemu Ł. Ś. kary grzywny orzeczone w pkt 1, 2 oraz 3 części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku i wymierza mu karę łączną grzywny w ilości 130 (sto trzydzieści) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 25 (dwadzieścia pięć) złotych;

3.  w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

4.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia wydatków postępowania odwoławczego oraz wymierza mu opłatę za obie instancje w kwocie 325 (trzysta dwadzieścia pięć) złotych.

  Sygn. akt VI Ka 441/17

wyroku Sądu Okręgowego w Gliwicach z dnia 23 czerwca 2017 r. w całości

Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej wyrokiem z dnia 14 marca 2017 r. sygn. akt VI K 487/16 orzekł następująco:

5.  w pkt 1 uznał oskarżonych Ł. Ś. i E. M. za winnych popełnienia ciągu dziewięciu przestępstw z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 kk (zarzucanych w pkt I-IX aktu oskarżenia) i za to na mocy art. 270 § 1 kk w zw. z art. 91 § 1 kk wymierzył im kary grzywny w ilości po 90 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej, na kwotę 25 złotych wobec Ł. Ś., a na kwotę 30 złotych wobec E. M.,

6.  w pkt 2 uznał oskarżonego Ł. Ś. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 kk, którego dopuścił się wspólnie i w porozumieniu z E. M. przywłaszczając powierzone ruchomości o łącznej wartości 3.242,62 złotych na szkodę trzydziestu pokrzywdzonych (zarzut X aktu oskarżenia) i za to na mocy art. 284 § 2 kk i art. 37a kk wymierzył mu karę grzywny w ilości 80 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 25 złotych,

7.  w pkt 3 uznał oskarżonego Ł. Ś. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 284 § 1 kk, którego dopuścił się wspólnie i w porozumieniu z E. M. przywłaszczając ruchomości o łącznej wartości 1.547,99 złotych na szkodę jedenastu pokrzywdzonych (zarzut XI aktu oskarżenia) i za to na mocy art. 284 § 1 kk i art. 37a kk wymierzył mu karę grzywny w ilości 70 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 25 złotych,

8.  w pkt 4 uznał oskarżonego Ł. Ś. za winnego popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 kk (zarzut XII aktu oskarżenia) polegającego na tym, że w dniu 19 listopada 2014 r. w R. przywłaszczył powierzoną mu cudzą rzecz ruchomą w postaci pieniędzy w kwocie 475 złotych otrzymanych z tytułu pobrania pocztowego za przekazanie przesyłki nr (...) 0 PL na szkodę Poczty Polskiej S.A. i za to na mocy art. 284 § 2 kk i art. 37a kk wymierzył mu karę grzywny w ilości 60 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 25 złotych,

9.  w pkt 5 uznał oskarżoną E. M. za winną popełnienia przestępstwa z art. 284 § 1 kk, którego dopuściła się wspólnie i w porozumieniu z Ł. Ś. przywłaszczając ruchomości o łącznej wartości 3.242,62 złotych na szkodę trzydziestu pokrzywdzonych (zarzut X aktu oskarżenia) i za to na mocy art. 284 § 1 kk i art. 37a kk wymierzył jej karę grzywny w ilości 70 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 złotych,

10.  w pkt 6 uznał oskarżoną E. M. za winną popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 kk, którego dopuściła się wspólnie i w porozumieniu z Ł. Ś. przywłaszczając powierzone ruchomości o łącznej wartości 1.547,99 złotych na szkodę jedenastu pokrzywdzonych (zarzut XI aktu oskarżenia) i za to na mocy art. 284 § 2 kk i art. 37a kk wymierzył jej karę grzywny w ilości 80 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 złotych,

11.  w pkt 7 na mocy art. 91 § 2 kk oraz art. 86 § 1 i 2 kk połączył oskarżonemu Ł. Ś. kary grzywny orzeczone w pkt 1, 2, 3 oraz 4 i wymierzył mu karę łączną grzywny w ilości 140 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 25 złotych,

12.  w pkt 8 na mocy art. 91 § 2 kk oraz art. 86 § 1 i 2 kk połączył oskarżonej E. M. kary grzywny orzeczone w pkt 1, 5 oraz 6 i wymierzył jej karę łączną grzywny w ilości 130 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki dziennej na kwotę 30 złotych,

13.  w pkt 9 na mocy art. 44 § 1 kk w związku ze skazaniem z pkt 1 orzekł wobec oskarżonych przepadek wskazanych dowodów rzeczowych,

14.  w pkt 10 i 11 na mocy art. 46 § 1 kk w związku ze skazaniami z pkt 2, 3, 5 i 6 orzekł wobec oskarżonych solidarny obowiązek naprawienia szkody wskazanym pokrzywdzonym,

15.  w pkt 12 na mocy art. 627 kpk, art. 633 kpk i art. 3 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zasądził od oskarżonych na rzecz Skarbu Państwa koszty sądowe obejmujące wydatki w częściach na nich przypadających oraz opłaty należne od wymierzonych łącznych kar grzywny.

Apelację od tego wyroku złożył Prokurator. Zaskarżając orzeczenie odnośnie rozstrzygnięć z pkt 4 i 7 na korzyść oskarżonego Ś. i zarzucając mu obrazę przepisu prawa materialnego, a to art. 284 § 2 kk zw. z art 119 § 1 kw, polegającą na błędnym uznaniu, iż kwota 475 złotych jest wyższa niż ¼ minimalnego wynagrodzenia za pracę, co z kolei doprowadziło do nieprawidłowej subsumcji prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, iż Ł. Ś. w dniu 19 listopada 2014 r. w R. przywłaszczył powierzoną mu cudzą rzecz ruchomą w postaci pieniędzy w kwocie 475 złotych na szkodę Poczty Polskiej S.A., otrzymaną z tytułu pobrania pocztowego za przekazanie przesyłki nr (...) 0 PL jako wypełniającego znamiona przestępstwa kwalifikowanego z art. 284 § 2 kk, a nie wykroczenia kwalifikowanego z art. 119 § 1 kw, wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, iż w/w czyn stanowi wykroczenie z art. 119 § 1 kw i umorzenie postępowania w tym zakresie na uwagi na przedawnienie orzekania w oparciu o przepis art. 5 § 1 pkt 4 kpw, a nadto wymierzenie oskarżonemu Ś. z połączenia kar orzeczonych w pkt 1, 2 i 3 kary łącznej grzywny w ilości 130 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki na kwotę 25 złotych.

Orzeczenie uprawomocniło się zatem bez zaskarżenia wobec współoskarżonej E. M..

Sąd Okręgowy w Gliwicach zważył co następuje.

Zarzut apelacji oskarżyciela publicznego okazał się zasadnym.

Rzeczywiście z obrazą prawa materialnego czyn oskarżonego Ś. polegający na przywłaszczeniu powierzonych mu cudzych pieniędzy w kwocie 475 złotych został zakwalifikowany jako przestępstwo z art. 284 § 2 kk, miast być uznanym za wykroczenie z art. 119 § 1 kw. Co jest warte podkreślenia, na etapie sporządzania pisemnych motywów skarżonego orzeczenia, Sąd Rejonowy dostrzegł popełnione uchybienie.

Po wejściu w życie z dniem 9 listopada 2013 r. ustawy z dnia z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2013 r. poz. 1247) przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej o wartości nie przekraczającej ¼ minimalnego wynagrodzenia stanowi jedynie wykroczenie z art. 119 § 1 kw.

Oczywiście w dacie czynu, czyli 19 listopada 2014 r., jak i na moment kierowania aktu oskarżenia do sądu, a miało to miejsce jeszcze w 2016 r., kwota 475 złotych przekraczała ¼ minimalnego wynagrodzenia, co uzasadniało w związku z jej przywłaszczeniem stawianie oskarżonemu zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 284 § 2 kk. Jeszcze w 2016 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło bowiem 1.850 złotych (por. § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 11 września 2015 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2016 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1385). Zatem czwartą jej część stanowiła kwota 462,50 złotych. W latach 2014 i 2015 wynosiło natomiast odpowiednio 1.680 złotych i 1.750 złotych.

Sytuacja uległa jednak zmianie z początkiem 2017 r., a przypomnieć należy, iż Sąd Rejonowy orzekał już w tym roku, konkretnie 14 marca 2017 r.. Od dnia 1 stycznia 2017 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 2.000 złotych (por. § 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 września 2016 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2017 r. (Dz.U. z 2016 r. poz. 1456). ¼ tej kwoty to więc obecnie aż 500 złotych.

Niewątpliwym zaś pozostaje, iż kwota 475 złotych nie przekracza 500 złotych.

Zgodnie z art. 4 § 1 kk zastosowanie musiał mieć natomiast stan prawny obowiązujący już w dacie orzekania w instancji pierwszej. Poprzedni stan prawny obowiązujący do dnia 31 grudnia 2016 r., wedle którego przestępstwem z art. 284 § 2 kk było przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej o wartości przekraczającej 465,50 złotych, w żadnym razie nie mógł uchodzić za względniejszy. Tym bardziej jeszcze wcześniejszy, gdy minimalne wynagrodzenie ustalane było na kwoty na poziomie niższym od 1.850 złotych. Ewidentnie korzystniejszym jest odpowiadać za wykroczenie, niż za przestępstwo, o czym decyduje całokształt konsekwencji, jakie się z tym wiążą, nie tylko związanych z grożącą karą. Trzeba mieć też w polu widzenia choćby przepisy o przedawnieniu i zatarciu skazania, nie wspominając innych licznych unormowań, które współkształtują reżim odpowiedzialności za wykroczenie.

W tym stanie rzeczy nie mogło budzić wątpliwości nieprawidłowe zakwalifikowanie czynu przypisanego oskarżonemu Ś. w pkt 4 zaskarżonego wyroku. Niezasadnie bowiem dokonano subsumpcji ustalonego stanu faktycznego stosując art. 284 § 2 kk, gdy tymczasem należało zastosować art. 119 § 1 kw.

Wbrew jednak stanowisku skarżącego, tego rodzaju uchybienie nie mogło być podstawą dla dokonania korekty zaskarżonego wyroku, a skutkować musiało uchyleniem pkt 4 zaskarżonego wyroku i następczo umorzeniem postępowania o czyn zarzucany oskarżonemu w pkt XII aktu oskarżenia stanowiący obecnie wykroczenie z art. 119 § kw.

Słusznie przecież dostrzegł apelujący, iż w/w czyn kwalifikowany jako wykroczenie przedawnił się z upływem dwóch lat od czasu jego popełnienia, a zatem z dniem 19 listopada 2016 r. (por. art. 45 § 1 kw w brzmieniu obowiązującym do 31 maja 2017 r. w zw. z art. 6 ustawy z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw – Dz.U. z 2017 r. poz. 966).

W przypadku skazania, gdy nastąpiło przedawnienie karalności (orzekania), zachodzi przecież tzw. bezwzględna przyczyna odwoławcza i to zarówno na gruncie przepisów Kodeksu postępowania karnego (art. 439 § 1 pkt 9 kpk w zw. z art. 17 § 1 pkt 6 kpk), jak i Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia (art. 105 § 1 pkt 7 kpw w zw. z art. 5 § 1 pkt 4 kpw). Sąd odwoławczy jest wówczas zobligowany uchylić zaskarżone orzeczenie, niezależnie od granic zaskarżenia, podniesionych zarzutów i wpływu uchybienia na treść orzeczenia.

Tak też należało postąpić w rozpatrywanym przypadku. Rozstrzygnięcie następcze determinowała natomiast przyczyna, która legła u podstaw stwierdzenia bezwzględnej przyczyny odwoławczej.

Sąd odwoławczy nie znalazł jednak podstaw do stosowania w realiach niniejszej sprawy zgodnie z oczekiwaniem skarżącego przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia. Stąd odnośnie przedawnionego wykroczenia orzekał również stosując przepisy Kodeksu postępowania karnego. Zauważenia wymaga, iż art. 400 § 1 kpk pozwala kontynuować postępowanie w dalszym jego toku stosując przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia tylko wówczas, gdy ujawni się już w trakcie przewodu sądowego, że czyn oskarżonego stanowi wykroczenie. Przyjmuje się jednak, iż w sprawach złożonych przedmiotowo, tak jak rozpatrywana, gdy oskarżonemu zarzucono popełnienie łącznie dwanaście czynów, a tylko co do jednego z nich zachodziła potrzeba zmiany jego kwalifikacji prawnej i uznania, że stanowi on wykroczenie z art. 119 § 1 kw, nie ma podstaw do jednoczesnego stosowania dwóch procedur i w dalszym ciągu należy sprawę rozpoznawać z zastosowaniem przepisów Kodeksu postępowania karnego, także na etapie postępowania przed sądem II instancji (por. uchwałę SN z 24 maja 2005 r., I KZP 14/05, OSNKW 2005/6/51; T. Grzegorczyk, KPK. Komentarz, 2008, s. 853; J. Zagrodnik, Glosa do uchwały SN z 24 maja 2005 r., I KZP 14/05, Palestra 2007/7-8 s. 146 i n).

Umorzenie postępowania o jeden z zarzucanych oskarżonemu czynów spowodowało z kolei obciążenie Skarbu Państwa kosztami procesu w sprawie w tej części po myśli art. 632 pkt 2 kpk.

Przywołane orzeczenie kasatoryjne, wymusiło z kolei skorygowanie zaskarżonego wyroku w zakresie rozstrzygnięcia o karze łącznej grzywny wymierzonej oskarżonemu Ś.. Odpadła jedna z kar jednostkowych będąca podstawą ukształtowania kary łącznej w pkt 7 zaskarżonego wyroku. Należało zatem rozstrzygnięcie to uchylić i na nowo orzec karę łączną, tym razem z połączenia już tylko trzech kar jednostkowych grzywny (pkt 1, 2 i 3 zaskarżonego wyroku). Na aprobatę zasługiwała w tym zakresie propozycja apelującego. Rzeczywiście relacje przedmioto-podmiotowe pomiędzy zbiegającymi się czynami, a także wzgląd na cele, jakie kara ma osiągnąć, zarówno indywidualnoprewencyjne, jak i w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, przemawiały za tym, by rozmiar wymierzonej oskarżonemu kary łącznej grzywny był identyczny z rozmiarem tejże kary orzeczonej wobec E. M.. W ten sposób zachowana zostanie również tzw. wewnętrzna sprawiedliwość wyroku. Obojga oskarżonych w istocie pociągnięto ostatecznie do odpowiedzialności za te same czyny popełnione wspólnie i w porozumieniu, a różnice w ich kwalifikowaniu (co do czynów z pkt 2-3 i 5-6) wynikały tak naprawdę z niekwestionowanych ustaleń Sądu Rejonowego wskazujących na to, iż nie zachodziły warunki do zastosowania art. 21 § 2 kk. Odpowiedzialność za przywłaszczenie konkretnie powierzonych ruchomości mógł ponosić więc tylko ten ze współdziałających oskarżonych, który w danym przypadku sprzeniewierzył się przyjętym na siebie obowiązkom doręczyciela przesyłek. Wysokość jednej stawki dziennej dla kary łącznej grzywny ustalona została adekwatnie do wysokości jednej stawki dziennej określonej dla każdej z kar podlegających łączeniu. Nie była ona przecież kwestionowana, a co oczywiste kryteria wskazane w art. 33 § 3 kk nie pozwalały na jej określenie w tym samym czasie na różnym poziomie w zależności od kary. W podstawie prawnej orzeczenia o karze łącznej pominięto jednak art. 86 § 2 kk, bowiem ma on zastosowanie wyłącznie w przypadku orzekania kary łącznej grzywny wyrokiem łącznym (por. wyrok SN z dnia 3 lutego 2006 r., II KK 346/05, ONSKW 2006/3/30).

Nie znaleziono natomiast podstaw do dalszej ingerencji w zaskarżony wyrok. W pozostałym zakresie odnoszącym się do oskarżonego Ś. nie był dotknięty uchybieniami, które nakazywałyby Sądowi odwoławczemu orzekanie poza granicami zaskarżenia i podniesionych zarzutów, choćby z powodu jego rażącej niesprawiedliwości (art. 440 kpk). Tym bardziej więc nie wchodziło w grę orzekanie z zastosowaniem art. 435 kpk wobec współoskarżonej, która wyroku nie zaskarżyła. Stąd w części nieuchylonej i niezmienionej został on utrzymany w mocy.

Rozstrzygając o kosztach sądowych postępowania odwoławczego, oczywiście w zakresie, w jakim wykraczało ono poza orzeczenie oparte o art. 632 pkt 2 kpk, kierował się Sąd Okręgowy względami słuszności (art. 624 § 1 kpk). Nie widział powodów, by obarczać oskarżonego wydatkami postępowania odwoławczego, gdy orzeczenie uzasadniające obciążenie go nimi (art. 627 kpk w zw. z art 634 kpk) było w istocie następstwem uchybienia popełnionego przez Sąd I instancji, na zaistnienie którego w/w wpływu nie miał i nie powinien obecnie ponosić jego konsekwencji. Jedynie co do opłaty, którą już przecież został obciążony w I instancji, należało orzec o opłacie za obie instancje, a to w związku z nowo wymierzoną karą łączną (por. art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych).