Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gliwicach

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 marca 2015 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący - Sędzia SO Leszek Dąbek (spr.)

Sędzia SO Barbara Braziewicz

Sędzia SR (del.) Roman Troll

Protokolant Monika Piasecka

po rozpoznaniu w dniu 19 marca 2015 r. w Gliwicach

na rozprawie

sprawy z powództwa J. O.

przeciwko N. (...) Towarzystwu (...) na (...) Spółce Akcyjnej

w W.

o zapłatę

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 7 lipca 2014 r., sygn. akt I C 1282/13

1.  oddala apelację;

2.  zasądza od pozwanej na rzecz powoda kwotę 600 zł (sześćset złotych) z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym.

SSR (del.) Roman Troll SSO Leszek Dąbek SSO Barbara Braziewicz

Sygn. akt III Ca 1739/14

UZASADNIENIE

Powód J. O. żądał zasądzenia na jego rzecz od pozwanej (...) Towarzystwa (...) na (...) Spółki Akcyjnej

w W. kwoty 6.376,40zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu oraz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie twierdził, że po rozwiązaniu łączącej strony umowy ubezpieczenia, pozwana zaniżyła należną mu od niej kwotę „wartości wykupu całkowitego” potrącając z niej nienależnie pobraną opłatę likwidacyjną wraz z ustawowymi odsetkami.

Pozwana (...) Towarzystwo (...) na (...) Spółka Akcyjna w W. wniosła o oddalenie powództwa oraz zasądzenie na jej rzecz od powoda zwrotu kosztów procesu.

Zarzucała, że była uprawniona do pobrania od powoda opłaty likwidacyjnej

w ustalonej jej wysokości, gdyż jest ona uprawniona „do pobierania kosztów pozostających w rzeczywistym i adekwatnym związku z umowami ubezpieczenia

i do wypłaty po rozwiązaniu umowy ubezpieczenia wartości uwzględniającej poniesione przez nią koszty, a pobierane koszty nie stanowią żadnej sankcji nakładanej na powoda w związku z rozwiązaniem umowy ubezpieczenia, ani nie są rażąco wygórowane (wobec ich rzeczywistej wysokości).

Sąd Rejonowy w Gliwicach w wyroku z dnia 7 07 2014r. uwzględnił powództwo oraz orzekł o kosztach procesu.

W ustalonym stanie faktycznym w motywach rozstrzygnięcia stwierdził, że zakwestionowane przez powoda postanowienia § 20 OWU - dotyczące pobierania przez pozwaną opłat likwidacyjnych - w przypadku wypowiedzenia umowy przed upływem 2 lat nakładają na konsumentów obowiązek jej ponoszenia w wysokości pochłaniającej wszystkie środki zgromadzone środki na jego rachunku podstawowym oraz znaczna ich część w przypadku wypowiedzenia umowy następnych latach. Podzielił pogląd, że przejęcie przez ubezpieczyciela całości

lub znacznej części tych środków w oderwaniu od rozmiaru uiszczonych przez ubezpieczającego składek rażąco narusza interes konsumenta, a nadto jest wyrazem nierówności stron tego stosunku zobowiązaniowego, kształtując prawa

i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami. Wskazał,

że z treści Karty Parametrów wynika, że ubezpieczyciel pobiera w czasie trwania umowy opłaty o różnym charakterze, w tym opłatę administracyjna za prowadzenie indywidualnego rachunku kapitałowego, opłatę za ochronę ubezpieczeniową wliczona w opłatę administracyjną, a także opłatę na pokrycie kosztów działalności ubezpieczeniowej. Mechanizm ustalania wysokości oraz okresu i sposobu wypłacania przez ubezpieczyciela prowizji należnej pośrednikowi za pozyskanie klienta zależy wyłącznie od ubezpieczyciela, zaś ubezpieczający nie ma żadnego wpływu na te kwestie, mimo, że ostatecznie mają decydujące znaczenie dla jego interesów majątkowych w razie wypowiedzenia umowy. Pozwana nie wykazała racjonalnego i dającego się zaakceptować powiązania kosztów i ryzyka ubezpieczyciela z wysokością opłaty likwidacyjnej uregulowanej w Karcie Parametrów. Zaznaczył, że przy założeniu, iż indywidualny stan funduszu ubezpieczeniowego rośnie w miarę trwania umowy, a opłata likwidacyjna w przypadku rezygnacji konsumenta z kontynuacji umowy przed upływem 10 lat od daty jej zawarcia faktycznie kwotowo wzrasta, mimo, że co roku obniża się jej stawka procentowa. Ocenił, że w tej sytuacji postanowienia umowy bez wątpienia sprzeciwiają zasadom współżycia społecznego przez co z mocy art. 58 k.c. są nieważne i nie wiążą stron. Stwierdził, że konsekwencja nieważnej czynności prawnej jest w szczególności obowiązek zwrotu nienależnego świadczenia w rozumieniu art4 10 § 2 k.c., co z mocy regulacji art. 405 k.c. w związku z art. 410 § 1 k.c. rodzi obowiązek zwrotu korzyści uzyskanej bez podstawy prawnej i z tych względów orzekł jak w sentencji. O należnych powodowi od pozwanej odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia orzekł stosując regulację art. 481 § 1 i 2 k.c., a o kosztach procesu na podstawie art. 98 k.p.c.

Orzeczenie zaskarżyła pozwana (...) Towarzystwo (...) na (...) Spółka Akcyjna w W. , która wnosił o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa i zasadzenie na jej rzecz od powoda kosztów procesu, w tym kosztów postępowania apelacyjnego.

Zarzuciła, że przy ferowaniu orzeczenia naruszono przepisy art. 6 k.c., art. 232 k.p.c.

i art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przyjęcie, iż powód udowodnił, ze pozwana jest bezpodstawnie wzbogacona oraz prawo materialne, regulacje:

- art. 385 ¹ § 1 k.c. przez przyjecie, iż stosowane przez pozwana postanowienia o opłacie likwidacyjnej stanowią niedozwolone postanowienia umowne, które nie mogą być stosowane,

- § 16 Rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji oraz art. 13 ust. 1 pkt 3, ust. 4 pkt 2 w związku z art. 18 ust. 2 ustawy o działalności ubezpieczeniowej przez przyjecie, że otrzymywana przez klienta wartośc wykupu całkowitego zostaje pomniejszona o bezpodstawne koszty, podczas gdy koszty te maja odzwierciedlenie w przepisach prawa.

W odpowiedzi na apelację powód J. O. wniósł o oddalenie apelacji oraz zasądzenie na jej rzecz od pozwanej zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji wadliwie zakwalifikował roszczenia powoda przyjmując że mają one źródło w reżimie odpowiedzialności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia.

Powód wywodzi bowiem swe roszczenia z fakty nie wywiązania się

przez pozwaną w pełni z łączącej strony umowy, a konkretnie z wynikającego z niej obowiązku pozwanej zwrócenia mu po zakończeniu stosunku umownego „kwoty równej indywidualnemu Stanowi Funduszu”, tj. faktycznie kwoty zgromadzonego przez niego kapitału.

Pomimo tego sprawa została rozpoznana w sposób prawidłowy

Ustalenia faktyczne składające się na podstawę faktyczną orzeczenia mają podstawę w zebranym w sprawie materiale dowodowym, którego ocena jest logiczna i jakkolwiek lakoniczna mieści się w granicach swobodnej oceny dowodów.

Pozwana w ramach podniesiony w apelacji zarzutu naruszenia przez Sąd Rejonowy przy konstruowaniu podstawy faktycznej regulacji: art. 6 k.c. praz art. 232 k.p.c. i 233 § 1 k.p.c. w istocie kwestionuje dokonana przez ten Sąd ocena prawną ustalonego stanu faktycznego (subsumcję poczynionych ustaleń faktycznych pod zastosowane przy orzekaniu normy prawa materialnego) i jako taki nie ma on wpływu na powyższą ocenę.

Natomiast wadliwe jest ustalenie dotyczące wysokości otrzymanej

przez M. P. prowizji za zawarcie umowy z powodem w wysokości.

Zostało ono bowiem oparte wyłącznie na podstawie zeznań tego świadka, który nie był w stanie w sposób jednoznaczny wypowiedzieć się w tej kwestii („Moje wynagrodzenie wynosiło chyba 200zł; k- 131) i nie zostało ono poparte żądny innym dowodem (należało zaoferować Sądowi dokumenty księgowe potwierdzające wypłatę prowizji).

Ustalenie te nie ma zatem dostatecznych podstaw w zgromadzonym

w sprawie materiale i dlatego wyrugowano go z podstawy faktycznej powództwa.

Z tych też względów Sąd odwoławczy z powyższą modyfikacją przyjął ze własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji.

Dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena prawna ustalonego stanu faktycznego jest prawidłowa tylko w części dotyczącej mocy wiążącej zakwestionowanych przez powoda postanowień § 20 OWU.

Nie zostały one uzgodnione indywidualnie z powodem i jak trafnie ocenił Sąd pierwszej instancji postanowienia te kształtując prawa i obowiązki stron w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i związana z tym ocenę prawną Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za własną (orz. SN z dn. 26 04 1935r. OSN(C), (...)).

Dlatego stosownie do regulacji art.. (...) k.c. są one nieważne.

Nie dotyczyły one przy tym głównych świadczeń stron i tym samym

w pozostałej części zawarta przez strony umowa wiąże jej kontrahentów,

przez co z mocy postanowień jej § 8 ust. 5 OWU na pozwanej ciąży obowiązek wypłacenia powodowi Wartości Wykupu Całkowitego – równoważnej Indywidualnemu Stanowi Funduszu.

Jej wysokość nie była przez pozwaną kwestionowana, wobec czego powodowi przysługuje skuteczne względem pozwanej roszczenie o jego zapłatę.

Podnoszone przez pozwaną w toku postępowania i w apelacji okoliczności dotyczące poniesiony przez nią kosztów związanych z zawarciem umowy oraz jej późniejszej realizacji mogą być rozważane w kontekście posiadania przez nią względem powoda ewentualnych roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia uregulowanych w art. 405 i nast. k.c. (pozwana bez stosownej rekompensaty poniosła koszty zawarcia umowy i prowadziła rachunek powoda, co mogło doprowadzić uzyskania przez powoda kosztem jej majątku korzyści majątkowej).

Rozpoznanie tego zagadnienia w ramach niniejszej sprawy wymagało jednak formalnego zgłoszenia przez pozwaną zarzutu potrącenia, czego pozwana nie uczyniła.

Okoliczności te nie mogły być zatem uwzględnione przy ferowaniu zaskarżonego, co ostatecznie znalazło swe prawidłowe odzwierciedlenie

w zaskarżonym orzeczeniu.

Tym samym w świetle łączącej strony umowy powodowi przysługuje skuteczne względem pozwanej dochodzone roszczenie i powództwo jest uzasadnione, co pomimo częściowo odmiennego uzasadnienia ostatecznie znalazło prawidłowe odzwierciedlenie w zaskarżonym orzeczeniu i dlatego apelacja pozwanej jest bezzasadna.

Niezależnie od tego pozwana nie wykazała w toku postępowania jakie konkretne koszty poniosła w związku z zawarciem przez strony umowy i jej późniejszą realizacją oraz jaka była ich wysokość.

Dlatego, gdyby nawet przyjąć – jak ostatecznie uczynił to Sąd Rejonowy – iż oceny ważności wskazanych na wstępie postanowień § 20 OWU należy dokonać w oparciu o regulację art. 58 § 2 k.c. (dopuszcza ona możliwość uznania za nieważne tylko część czynności prawnej), to okoliczności tych jako niewykazanych także i z tej przyczyny nie można uwzględnić przy ocenie zasadności powództwa.

Reasumując, zaskarżony wyrok odpowiada prawu i dlatego apelację pozwanej jako bezzasadną oddalono na mocy regulacji art. 385 k.p.c.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono stosując regulacje art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z . i § 13 ust. 1 pkt 1 i § 6 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 09 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. nr 163, poz. 1348, z późniejszymi zmianami) biorąc pod uwagę, że pozwana w całości uległa w postępowaniu odwoławczym i powinna zwrócić powodowi poniesione przez niego koszty zastępstwa procesowego przez profesjonalnego pełnomocnika.